زرشک راهبردی‌ترین محصول کشاورزی خطه خاوران بوده و خراسان جنوبی، این استان کویری، تنها پرورشگاه این محصول یاقوتی در ایران و جهان است.

پاییز هر سال، زمان برداشت ماحصل زحمات کشاورزان زرشک کار در نقاط مختلف این دیار پهناور است.

تا چند سال گذشته، زرشک هم مانند بسیاری دیگر از محصولات کشاورزی این منطقه بی سر و صدا برداشت می‌شد و دلالان در این سکوت ارزش واقعی محصول را به جیب می‌زدند؛ تا این که پارسال با برگزاری جشنواره زرشک کورسوی امید در دل فعالان حوزه زرشک افتاد.

حال پس از گذشت یک سال از برگزاری اولین جشنواره ملی این محصول، پیگیر نتایج مصوبات این رویداد مهم شدیم.

احداث بارگاه‌ها روی کاغذ

احداث بارگاه‌های بهداشتی زرشک در افین، پایتخت زرشکی جهان و اعطای تسهیلات به کشاورزان برای ساخت و راه اندازی بارگاه‌ها از جمله مصوبات جشنواره زرشک در سال ۱۴۰۱ بود.

کریمی کشاورز زرشک کار روستای افین گفت: همه ساله به دلیل عدم خرید زرشک و عدم وجود سردخانه و کارخانه فرآوری و بسته بندی، بخش عمده دسترنج کشاورزان به جیب دلالان می‌رود و نهاد‌های مربوطه نیز کاری برای زرشک کاران انجام نمی‌دهند.

او افزود: یکی از اقداماتی که در افین انجام شده، تخصیص اراضی برای احداث بارگاه‌های بهداشتی زرشک است، اما تا زمانی که تسهیلات به کشاورز داده نشود، عملا مشکلی حل نخواهد شد.

جعفری رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در خصوص اقدامات انجام شده در زمینه جشنواره زرشک که پارسال در استان برگزار شد، گفت: در زمان افتتاح جشنواره، تقسیم قطعات مربوط به احداث بارگاه زرشک انجام شده است، اما در روی زمین احداث بارگاه صورت نگرفته است.

او با اشاره به اینکه قول ۵۰۰ فقره وام ۱۵۰ میلیون تومانی از بنیاد برکت داده شده است تا بارگاه‌ها احداث شود، اظهار کرد: پیشنهاداتی مطرح شده تا از محل تبصره ۱۶ تسهیلاتی اعطا شود.

قیمتی پایین، کشاورزی متضرر

بنا به گفته کشاورزان بیش از ۴۰۰ هکتار از اراضی روستای افین زیرکشت زرشک است و در هر هکتار به طور متوسط ۷۰۰ درخت زرشک وجود دارد.

کریمی کشاورز روستای افین گفت: در صورتی که هر درخت ۵۰ کیلوگرم محصول داشته باشد، سالانه ۱۴ هزار تن محصول از این اراضی برداشت می‌شود.

این زرشک کار روستای افین با بیان اینکه قیمت زرشک در مقایسه با نهاده‌های کشاورزی و سموم بسیار پایین است و صرفه اقتصادی برای کشاورز وجود ندارد، ادامه داد: کود و سم یارانه‌ای نیز به کشاورزان نمی‌رسد و کشاورز به صورت خودکفا باید کار کند و در آخر نیز به دلیل خرید از سوی دلالان، هیچ سودی به کشاورز نمی‌رسد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه طرحی برای خرید تضمینی زرشک به وزارت جهاد کشاورزی ارسال شده است، بیان کرد: در صورتی که قیمت زرشک به حد پایینی برسد، دولت ورود می‌کند تا بتواند محصول زرشک را به طور تضمینی خرید کند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی تصریح کرد: مردم باید سرمایه گذاری خود را در این حوزه در روستای افین که بزرگترین باغ زرشکی دنیا است، انجام دهند تا دولت حمایت از آن‌ها را انجام دهد.

از احداث سردخانه تا امید به بورسی شدن زرشک

پارسال موارد دیگری نیز در جشنواره زرشک مصوب شد که جعفری رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان در این باره توضیحاتی ارائه داد.

او با اشاره به آماده بودن شهرک تخصصی زرشک در شهرستان سربیشه که پارسال در اولین روز از جشنواره زرشک کلنگ آن به زمین زده شد گفت: بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان سرمایه گذاری در این شهرک انجام شده و به زودی با حضور وزیر جهاد کشاورزی افتتاح رسمی می‌شود.

جعفری با اشاره به اینکه مرحله دوم این شهرک نیز به نتیجه خواهد رسید، عنوان کرد: در حوزه گردشگری زرشک نیز اقدامات بسیار زیادی انجام شده است و می‌توانیم از این موضوع بهره بسیاری بگیریم.

او با اشاره به بورس زرشک و عناب گفت: ساختمان برای بورس عناب آماده شده است و مجوز‌های بورس زرشک هنوز اعطا نشده است و در تلاش هستیم تا آن را نیز بگیریم.

بیشتر بخوانید

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با اشاره به ساخت ۱۶ سردخانه در استان بیان کرد: ۳ سردخانه تا پایان سال به بهره برداری می‌رسد و تا سال آینده، مشکل زیرساختی در حوزه سردخانه حل می‌شود.

جشنواره امسال، گُلی به سر کشاورزان می‌زند؟

اما امسال کشاورزان چشم به جشنواره زرشک دوخته اند تا ببینند مشکلات حال حاضر رفع خواهد شد یا خیر.

ملکی یکی دیگر از زرشک کاران افین گفت: امسال به دلیل آفات موجود، برداشت محصول کاهش یافته است و اگر مشکلات همینطور باقی بمانند، انگیزه کار از کشاورز گرفته می‌شود.

او افزود: قول برای رفع مشکلات بسیار داده شده است، اما در عمل کاری برای رفع معضلات و مشکلات حوزه زرشک صورت نگرفته است.

ملکی تصریح کرد: به عنوان یک کشاورز که در افین هستم، می‌بینم که علی رغم وعده‌ها هنوز هیچ تأسیسات جدیدی در روستا شکل نگرفته است که دلمان را به آن خوش کنیم.

کریمی نیز با اشاره به جشنواره زرشک اظهار کرد: این جشنواره باید در بخش زهان استقرار داشته باشد، اما طبق شنیده ها، به بیرجند یا قاین انتقال یافته که موجب اعتراض اهالی و کشاورزان شده است.

جعفری رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: امسال جشنواره زرشک را با تکیه بر مردمی سازی و با متولی گری اتاق تعاون برگزار خواهیم کرد و ۲۶ مهر دستگاه شستشوی زرشک انجام می‌شود.

او گفت: ۳۰ مهر جشنواره زرشک به طور رسمی کار خود را آغاز می‌کند و نمایشگاهی از اقدامات انجام شده در حوزه زرشک از جشنواره پارسال تا امسال را نیز برپا خواهیم کرد.

پیگیری جدی تسهیلات بارگاه و سردخانه زرشک در وزارتخانه

برومندی معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور باغبانی ۸ مهر ماه در جریان سفر به خراسان جنوبی از دو واحد بسته‌بندی و فرآوری زرشک در شهرستان‌های زیرکوه و قائنات بازدید کرد.

او در بازدید از واحد بسته بندی زرشک در افین شهرستان زیرکوه گفت: تسهیلات بارگاه زرشک و احداث سردخانه که از دغدغه‌های کشاورزان این منطقه است، در وزارتخانه به طور جدی پیگیری خواهد شد.

برومندی در خصوص پیگیری امور مختص به واحد‌های صنایع کشاورزی در ارتباط با برندسازی و معرفی به سازمان غذا و دارو، در جهت حمایت از بهره‌برداران نیز تأکید کرد.

معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور باغبانی با بیان اینکه لازم است برای ایجاد زنجیره ارزش افزوده در دیگر محصولاتی که در خراسان جنوبی وجود دارد، هماهنگی‌هایی با مسئولین ارشد استان صورت گیرد، اظهار کرد: باید در جهت حمایت از تولید و کسانی که در عرصه فرآوری محصولات، بسته بندی و بازاررسانی فعالیت دارند، سیاست‌های حمایتی ویژه‌ای در وزارتخانه تدوین شود.

او ادامه داد: خراسان جنوبی یکی از قطب‌های مهم تولید است و کل زرشک کشور در این استان تولید می‌شود.

برومندی تصریح کرد: با توجه به اینکه در فصل برداشت زرشک هستیم قطعاً در خصوص بازدید‌های میدانی که صورت گرفت، سیاست‌های لازم اتخاذ خواهد شد.

رونق در درختان زرشک جوانه می‌زند؟

زرشک، محصول راهبردی کشاورزی خراسان جنوبی است و روستای افین شهرستان زیرکوه، پایتخت تولید زرشک در استان، کشور و دنیا محسوب می‌شود و این محصول دارای خواص و فرآورده‌های بسیاری است که یکی از جدیدترین فرآورده‌ها که امسال ثبت اختراع شده، سرکه زرشک است.

علی رغم اینکه این محصول ارزش زیادی دارد، اما کشاورزان، مشکلات زیادی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به کمبود بارگاه بهداشتی، کمبود سردخانه، قیمت پایین و وجود دلالان اشاره کرد.

پارسال برای اولین بار، جشنواره ملی زرشک در استان برگزار شد تا گوشه‌ای از مشکلات کشاورزان را حل کند؛ جشنواره‌ای که مصوباتی داشت و نور امید را در دل زرشک کاران روشن کرد.

از جمله مصوبات مطرح شده، افتتاح شهرک تخصصی زرشک در سربیشه، احداث بارگاه‌های بهداشتی زرشک در روستای افین و بورسی شدن یاقوت سرخ اشاره کرد که هر کدام از آن‌ها تا حدودی پیشرفت داشته است، اما همچنان گلایه‌هایی از سوی کشاورزان در خصوص اجرایی نشدن کامل مصوبات این جشنواره به گوش می‌رسد.

بنا بر صحبت مسئولان، امسال قرار است این جشنواره به صورت مردمی برگزار شود و امید است کشاورزان به روز‌های پررونق این محصول نزدیک شوند.

گزارش از زهرا رضایی