معده یکی از اعضای بسیار حیاتی برای فرآیند هضم غذا و تأمین مواد مغذی برای بدن است. اما وقتی اسیدهای معده به میزان خیلی بالایی افزایش می‌یابد، می‌تواند به یک مشکل جدی تبدیل شود و عوارضی چون ترشح اضافی اسید معده، سوزش سردل و زخم معده ایجاد کند. در این زمینه، داروهای ضد اسید معده نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند و یکی از داروهای موثر در این خصوص داروی پنتومید است. داروی pantoprazole به عنوان یک داروی ضد اسید معده، توانسته است به تعادل و کنترل سطح اسیدیته معده کمک کند. این دارو با ترکیب عناصر موثری که به عنوان ضد اسید عمل می‌کنند، تأثیر مثبتی بر روی افرایش سطح اسیدیته معده داشته و به بیماران مبتلا به مشکلات معده، آرامش می‌بخشد.

اشکال دارویی پنتومید

داروی پنتومید در اشکال دارویی سوسپانسیون خوراکی 40 میلی گرم در بسته، پودر برای تزریق 40 میلی گرم در ویال، قرص با تاخیر در عرضه 20 میلی گرم و 40 میلی گرم تولید و در بازار موجود است. اشکال رایج این دارو در ایران پنتوبایوزول، پنتوس، قرص پنتوس ۴۰، پنزول، پنتوسک، قرص پپتیکر، قرص انتریک کوتد، پنتوکیم، پانتوسید، پنتوپرازول نولپازا، قرص آوی پنتو ۴۰، پنتوپرازول و…. می‌باشد.

موارد مصرف قرص پنتومید

پنتومید برای درمان برخی از مشکلات معده و مری (مانند ریفلاکس اسید) استفاده می‌شود که با کاهش میزان اسیدی که معده شما می‌سازد، کار می‌کند. این دارو علائمی مانند سوزش سر دل، مشکل در بلع و سرفه را تسکین می‌دهد. این فرایند به التیام آسیب اسیدی معده و مری، پیشگیری از زخم و پیشگیری از سرطان مری کمک می کند. این دارو متعلق به دسته‌ای از داروها است که به عنوان مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs) شناخته می‌شوند. شکل تزریقی این دارو برای مدت کوتاهی که نمی‌توانید دارو را از طریق خوراکی مصرف کنید، استفاده می‌شود. همچنین در صورت امکان، پزشک باید شما را به فرمی که از طریق دهان مصرف می‌شود، تغییر دهد.

موارد مصرف قرص پنتوپرازول در بزرگسالان

1. سندرم زولینگر-الیسون
2. بیماری زخم پپتیک (خارج از برچسب)
3. درمان کوتاه مدت GERD
4. ازوفاژیت فرسایشی مرتبط با GERD

موارد مصرف قرص پنتوپرازول در کودکان

1. ازوفاژیت فرسایشی مرتبط با GERD

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی pantoprazole

PPI; به ATPase تبادل کننده H+/K+ (پمپ پروتون) در سلول‌های جداری معده متصل می‌شود و در نتیجه ترشح اسید را مسدود می‌کند. این دارو دارای فراهمی زیستی 77٪، شروع 24 ساعت (پاسخ اولیه) در مدت زمان  7 روز (PUD) می‌باشد. همچنین بطور گسترده توسط آنزیم کبدی P450 CYP2C19 متابولیزه می‌شود که مسیر دوم از طریق CYP3A4 است. متابولایزرهای کند (3٪ از قفقازی‌ها و آمریکایی‌های آفریقایی تبار) در سیستم آنزیمی CPY2C19 کمبود دارند. غلظت پلاسما می‌تواند 5 برابر یا بیشتر در مقایسه با افرادی که آنزیم دارند، افزایش یابد. این دارو در آخر از طریق ادرار 71%; مدفوع 18% دفع می‌شود.

مقدار مصرف داروی pantoprazole

داروی پنتومید (pantoprazole) طبق دستور پزشک از طریق تزریق در ورید تجویز می‌شود. دوز و طول درمان بر اساس وضعیت پزشکی و پاسخ شما به درمان است. اگر بدون نسخه اقدام به مصرف دارو می‌کنید، اطلاعات دارویی موجود بر روی بسته‌بندی دارو را بررسی کنید. در صورتی که بیماری شما تشدید یا بدتر شد، مصرف دارو را  قطع و به پزشک  مراجعه کنید. مقدار مصرف باید براساس نوع بیماری، سوابق پزشکی و سن بیمار توسط پزشک تعیین شود. مصرف بی‌رویه و بدون نسخه هر دارویی می‌تواند عوارض جانبی خطرناکی در پی داشته باشد.

زمان مصرف قرص پنتومید

داروی پنتومید علاوه بر بزرگسالان، دارای کاربرد در کودکان نیز می‌باشد که با تایید و نسخه پزشک قابل مصرف است. این دارو در ازوفاژیت فرسایشی مرتبط با GERD در کودکان کاربرد دارد. ایمنی و اثربخشی این دارو در کودکان زیر 5 سال ثابت نشده است. اما برای کودکان بالای 5 سال و با وزن 15 تا 40 کیلوگرم 20 میلی گرم در روز تا 8 هفته و برای 40 کیلوگرم یا بیشتر 40 میلی گرم در روز تا 8 هفته پیشنهاد می‌شود.

موارد احتیاط

قبل از مصرف داروی پنتومید، اگر به آن یا به داروهای مشابه (مانند لانسوپرازول، امپرازول) حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. قبل از استفاده از هر دارویی سوابق پزشکی خود مانند بیماری کبد، کمبود برخی مواد معدنی در بدن (مانند روی)، لوپوس و… را به پزشک اطلاع دهید. مهارکننده‌های پمپ پروتون (مانند پانتوپرازول یا پنتومید) ممکن است خطر شکستگی استخوان به خصوص با استفاده طولانی‌تر، دوزهای بالاتر و در افراد مسن را افزایش دهند.

1. مهارکنندگان پمپ پروتونی (PPIs) احتمالاً با افزایش بروز اسهال مرتبط با کلستریدیوم دیفیسیل (CDAD) در ارتباط هستند. تشخیص CDAD را برای بیمارانی که PPI مصرف می‌کنند و اسهالی دارند که بهبود نمی‌یابد در نظر بگیرید.
2. لوپوس اریتماتوز جلدی (CLE) و لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) با PPI گزارش شده است. از مصرف بیش از مدت زمان مشخص شده خودداری کنید. در صورت مشاهده علائم یا نشانه‌های منطبق با CLE یا SLE قطع شود و بیمار به متخصص ارجاع شود. اکثر بیماران با قطع PPI به تنهایی در 4-12 هفته بهبود می‌یابند.
3. عوارض جانبی شدید پوستی، از جمله سندرم استیونز-جانسون (SJS) و نکرولیز سمی اپیدرمی (TEN)، واکنش دارویی با ائوزینوفیلی، علائم سیستمیک (DRESS) و پوسچولوز اگزانتماتوز عمومی حاد (AGEP) گزارش شده است. در اولین علائم یا عوارض جانبی شدید پوستی یا سایر علائم حساسیت مفرط، درمان را قطع کنید و ارزیابی بیشتر را در نظر بگیرید.
4. مطالعات مشاهده‌ای منتشر شده نشان می‌دهد که درمان با PPI ممکن است با افزایش خطر شکستگی‌های مرتبط با پوکی استخوان لگن، مچ دست یا ستون فقرات، به ویژه با درمان طولانی مدت (بیش از یک سال) با دوز بالا همراه باشد.
5. کاهش اسیدیته معده باعث افزایش سطح کروموگرانین سرم می‌شود و ممکن است باعث نتایج تشخیصی مثبت کاذب برای تومورهای عصبی غدد شود. قبل از ارزیابی سطح CgA، PPI را بطور موقت قطع کنید.
6. استفاده طولانی مدت روزانه (به عنوان مثال، بیش از 3 سال) ممکن است منجر به سوء جذب یا کمبود سیانوکوبالامین شود.
7. تسکین علائم احتمال بدخیمی معده را از بین نمی‌برد. پیگیری و آزمایشات تشخیصی اضافی را در بیماران بزرگسالی که پس از تکمیل درمان با PPI دارای پاسخ کمتر از حد مطلوب یا عود علائم اولیه هستند در نظر بگیرید.
8. نفریت حاد توبولو بینابینی (TIN) در بیمارانی که PPI مصرف می‌کنند گزارش شده است. بیماران ممکن است با علائم و نشانه‌های متفاوتی از واکنش‌های حساسیت مفرط علامتی گرفته تا علائم غیراختصاصی کاهش عملکرد کلیه (مانند کسالت، حالت تهوع، بی‌اشتهایی) مراجعه کنند. در سری موارد گزارش شده، برخی از بیماران در بیوپسی و در غیاب تظاهرات خارج کلیوی (مانند تب، راش یا آرترالژی) تشخیص داده شدند. در این مواقع درمان را قطع کرده و بیماران مشکوک به TIN حاد را ارزیابی کنید.
9. خطر ابتلا به عفونت‌های سالمونلا و کمپیلوباکتر با استفاده از مهارکننده‌های پمپ پروتون افزایش یافت.
10. درمان با PPI با افزایش خطر پولیپ غده فوندیک همراه است. خطر با استفاده طولانی مدت 1 سال افزایش می‌یابد. همچنین بیمار ممکن است بدون علامت (عارضه) باشد و مشکل معمولاً بطور اتفاقی در آندوسکوپی شناسایی می‌شود.

هیپومنیزیمی و متابولیسم مواد معدنی داروی پنتومید (پنتوپرازول)

1. هیپومنیزیمی با استفاده طولانی مدت (بیش از 1 سال) در برخی بیماران رخ می‌دهد که ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند. برخی از این عوارض شامل کزاز، آریتمی، و تشنج. در 25% موارد بررسی شده، است. قبل از شروع درمان با PPI و به صورت دوره‌ای، سطح منیزیم را تحت نظر بگیرید.
2. هیپومنیزیمی در برخی موارد منجر به هیپوکلسمی یا هیپوکالمی می‌شود و هیپوکلسمی زمینه‌ای را در بیماران در معرض خطر تشدید می‌کند. در اکثر بیماران، درمان هیپومنیزیمی نیاز به جایگزینی منیزیم و قطع PPI داشت.
3. نظارت بر سطوح منیزیم و کلسیم را قبل از شروع درمان و بطور دوره‌ای در حین درمان در بیمارانی با خطر قبلی هیپوکلسمی (مانند کم کاری پاراتیروئید) در نظر بگیرید. در صورت نیاز مصرف دارو را قطع یا از داروهای مشابه استفاده کنید.

موارد منع مصرف پنتومید

1. حساسیت به پانتوپرازول (pantoprazole) یا سایر مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPI)
2. مصرف همزمان با فرآورده‌های حاوی ریلپیویرین

عوارض جانبی قرص پنتومید (pantoprazole)

سردرد، سرگیجه، درد شکم، ادم عمومی یا صورت، خارش، راش و… برخی  از عوارض جانبی داروی پنتومید (pantoprazole) می‌باشد. قرمزی، درد یا تورم در محل تزریق نیز ممکن است رخ دهد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل علائم سطح پایین منیزیم خون (مانند اسپاسم عضلانی، ضربان قلب نامنظم، تشنج)، علائم لوپوس ( مانند بثورات روی بینی و گونه‌ها، درد مفاصل جدید یا تشدید شده) و… می‌باشد.

1. سردرد
2. درد شکم
3. ادم صورت
4. ادم عمومی
5. درد قفسه سینه
6. اسهال و یبوست
7. خارش
8. راش
9. نفخ
10. هایپرگلیسمی
11. حالت تهوع
12. استفراغ
13. حساسیت به نور

تداخل دارویی پنتومید (پنتوپرازول)

تداخلات دارویی ممکن است نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر یا خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. داروهای مصرفی خود را لیست کرده و در زمان مراجعه به پزشک به وی نشان دهید. داروی متوترکسات (به ویژه درمان با دوز بالا) دارای تداخل دارویی با این دارو است. همچنین برخی داروهای آمپی سیلین، آتازاناویر، ارلوتینیب، لووکتوکنازول، نلفیناویر، پازوپانیب، ریلپیویرین، اسپارسنتان، برخی از داروهای ضد قارچی آزول (ایتراکونازول، کتوکونازول، پوزاکونازول) و… نیز عملکرد داروی پنتومید را تغییر می‌دهند. در برخی موارد نیز ممکن است مصرف مهارکننده‌های پمپ پروتون باعث خطا در تست‌های تشخیصی تومورهای نورواندوکرین و تست ادراری تتراهیدروکانابینول شود.

مصرف داروی پنتومید (pantoprazole) در دوران بارداری و شیردهی

مطالعات کافی در رابطه با داروی پنتومید (pantoprazole) در زنان باردار وجود ندارد. به زنان باردار در مورد خطر احتمالی آسیب جنین اخطار دهید. دارو در دوران بارداری فقط در صورتی باید مصرف شود که منافع احتمالی خطر بالقوه برای جنین را توجیه کند. داروی پنتومید و متابولیت‌ها در مطالعات حیوانی در شیر موش‌ها دفع می‌شوند. دفع این دارو در شیر انسان در یک مطالعه روی یک مادر شیرده پس از یک دوز خوراکی 40 میلی گرمی پانتوپرازول (پنتومید) سدیم شناسایی شده است. بسیاری از داروهایی که در شیر انسان دفع می‌شوند، پتانسیل بروز عوارض جانبی جدی در نوزادان شیرخوار را دارند.

شرایط نگهداری داروی pantoprazole

داروی پنتومید باید در دمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. تمام داروهای شیمیایی و گیاهی در اشکال دارویی مختلف، باید دور از دسترس حیوانات و کودکان نگهداری شود.

کلام آخر در مورد قرص پنتومید (پنتوپرازول)

همان طور که در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز گفتیم، داروی پنتومید به عنوان یک داروی ضد اسید معده مؤثر و ابزار معتبر در درمان مشکلات معده شناخته می‌شود. اهمیت آن در بهبود کیفیت زندگی بیماران و افزایش سلامت عمومی جامعه را نمی‌توان نادیده گرفت. به همین دلیل، توسعه و تحقیقات بیشتر در این زمینه باید انجام شود تا از دسترسی به درمان‌های مؤثرتر برای بیماران مبتلا به مشکلات معده حمایت کند. توجه داشته باشید که این دارو باید با بررسی و نسخه پزشک استفاده شود تا بیمار دچار عوارضی مانند راش، نفخ، هایپرگلیسمی، حالت تهوع، سردرد و… نشود.

منبع سایت: Medscape