خرداد 1402: ناترازی بنزین با برداشت گاه‌وبیگاه از ذخایر استراتژیک و در برخی موارد، تلفیق محموله‌های وارداتی با تولید داخل، ادامه دارد. تمامی ظرفیت پالایشگاهی و گاها ظرفیت برخی مجتمع‌های پتروشیمی برای افزایش کمی تولید بنزین کشور پای‌کار آمده‌اند؛ اما در مسابقه تولید و مصرف، همچنان مصرف برنده است و هر چند وقت یکبار، شاهد ثبت رکوردهای جدید مصرف حتی در ایام کم تردد سال هستیم.

مسئله ناترازی بنزین، ابعاد مختلفی دارد. از عقب‌ماندگی توسعه ظرفیت‌های تولید و عدم تنوع‌بخشی به سبد سوخت تا عدم بهینه‌سازی مصرف سوخت و بی‌توجهی به مهار رشد افسارگسیخته مصرف، ده‌ها عامل موجب شده تا امروز، ایران از صادرکننده بنزین به واردکننده آن تبدیل شود.

مالک شریعتی نیاسر، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، در فروردین ماه با تأیید واردات بنزین در مقاطعی از سال 1401، از پیش‌بینی واردات 600 میلیون دلاری بنزین برای سال جاری خبر داد و گفت چون دولت برای سال 1402 پیش بینی واردات کرده است، احتمالا در این سال، تراز تولید و مصرف، منفی می‌شود.

خودروها نقش بسیار پررنگی در ناترازی بنزین دارند و می‌توان از اثر بحران خودرویی در ایجاد ناترازی بنزین به عنوان اصلی‌ترین عامل، نام برد. یکی از مباحث مهم در بخش خودروها، فرسودگی و سالها عقب‌ماندگی در زمینه خروج از مدار خودروهای فرسوده از چرخه حمل‌و نقل کشور است.

طبق اعلام معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست کشور، از 25 میلیون خودروی در حال تردد در کشور، 6.5 میلیون خودرو، فرسوده هستند. به‌عبارتی تقریبا به ازای هر 4 خودروی درحال تردد در جاده‌های درون شهری و برون شهری، یک خودرو فرسوده است که هم مصرف بنزین بالایی دارد و هم آلایندگی آن به مراتب از خودروهای دیگر بیشتر است.

جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، در این باره اظهار کرد درصد خودروهای ما سن بالای 20 سال دارند؛ درحالی‌که از تبصره 13 غافل شده‌ و روند خروج خودروهای فرسوده از ناوگان در کشور متوقف شده است. لازم است سیاست‌های بهینه‌سازی مصرف به ‎ویژه در بخش حمل‌ونقل و خودرو هر چه سریع‌تر اجرایی شود و در صورت پیاده‌سازی این سیاست‌ها روزانه 16 میلیون لیتر سوخت صرفه‌جویی خواهد شد. باید در کنار خودرو‌هایی که وارد چرخه می‌شوند، تعدادی از خودرو‌های فرسوده را هم خارج کنیم؛ زیرا در سال 92 حدود 19 میلیون خودرو در چرخه داشتیم، اما اکنون این رقم به 30 میلیون رسیده است.

تأثیر خودروها بر پرمصرفی در بخش بنزین، فقط به خودروهای فرسوده بازنمی‌گردد. خودروهای نو شماره و تازه تولید نیز در کشور ما، میزان مصرف بالایی نسبت به استانداردهای جهانی دارند. سعید مداح مروج، مدیر هماهنگی و نظارت بر عملیات شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، در این خصوص گفت متوسط مصرف خودروها در داخل نزدیک سه برابر مصرف استاندارد جهانی است؛ درحالی که خودروهای ما باید در هر 100 کیلومتر 4 لیتر مصرف بنزین داشته باشند، در حال حاضر خودروهای ما 10 تا 12 لیتر مصرف بنزین دارند.

درواقع، اگر تولیدات خودروهای پرمصرف در کشور جای خود را به تولید خودرو با استانداردهای روز جهان در میزان مصرف بنزین بدهد، مصرف بنزین کشور حداقل به نصف کاهش خواهد یافت و تنها با اصلاح یک عامل خودرو در بین ده‌ها عامل، نه‌تنها ناترازی بنزین رفع می‌شود بلکه دوباره صادرکننده بنزین خواهیم شد.