در پی حملات موشکی و پهپادی شنبه شب سپاه پاسداران به اسرائیل، بحث قراردادن سپاه پاسداران در فهرست سازمان‌های تروریستی اروپا مجددا مطرح شده است و سیاستمداران اروپایی به آن واکنش نشان داده‌اند. اما تحقق این مهم با موانع و پیچیدگی‌های بسیاری روبرو است.
آگهیلیور حیات، سخنگوی وزارت خارجه اسرائيل روز یکشنبه ۱۴ آوریل گفت که تحریم سپاه پاسداران «نخستین بهایی است که این سازمان باید در قبال تجاوز بی‌سابقه و گسترده‌اش» بپردازد.
همچنین گیلعاد اردان، نماینده اسرائیل در سازمان ملل متحد روز یکشنبه، با شرکت در نشست فوق‌العاده شورای امنیت سازمان ملل متحد در رابطه با این حمله، در اظهاراتی تند علیه جمهوری اسلامی گفت: «ایران حامی اصلی تروریسم در جهان، چهره واقعی خود را به عنوان بی‌ثبات‌کننده منطقه و جهان آشکار کرده است.»
این مقام اسرائیلی خواستار قرار گرفتن نام سپاه پاسداران در فهرست سازمان‌های تروریستی و وضع تحریم‌های جدید علیه جمهوری‌اسلامی شد.
با این حال به نظر می‌رسد که رهبران غربی بیشتر به وضع تحریم‌های جدید و هدف‌دار علیه افراد و نهاد‌های ایرانی که به نوعی نقشی در حملات جمهوری اسلامی به اسرائیل ایفا کرده‌اند، تمایل دارند، تا قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست سازمان‌های تروریستی.
تحریم‌های جدید چه بخش‌هایی را هدف می‌گیرد؟
به گزارش فایننشال‌تایمز، جانت یلن، وزیر خزانه‌داری آمریکا روز سه‌شنبه از آمادگی دولت برای اتخاذ «اقدامات تحریمی بیشتر علیه جمهوری اسلامی ایران در روزهای آینده» خبر داد و گفت که ایالات متحده آمریکا و متحدانش بر سر اقداماتی برای مختل کردن «فعالیت شرورانه و بی‌ثبات‌کننده رژیم ایران» کار خواهند کرد. او همچنین افزود که ممکن است محدودیت‌های بیشتری بر «تجارت نفت» تهران وضع شود.
به نظر می‌رسد اکثر دولت‌های عضو اتحادیه اروپا از این تحریم‌های جدید که شبکه‌های تامین گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران را در سراسر منطقه هدف قرار می‌دهند، حمایت می‌کنند.
آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان گفت که اتحادیه اروپا پیش‌تر نیز تحریم‌هایی را بر تجهیزات نظامی ایرانی که توسط روسیه در جنگ با اوکراین مورد استفاده قرار می‌گیرند، وضع کرده است.
خانم بربوک افزود: «آلمان، فرانسه و دیگر شرکای اتحادیه اروپا اواخر سال گذشته در جهت گسترش دامنه این تحریم‌ها به دیگر موشک‌های موجود در زرادخانه جمهوری اسلامی ایران تلاش کردیم. امیدوارم که ما به عنوان اتحادیه اروپا هم اکنون بتوانیم این گام را برداریم.»
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده گفت که آمریکا علاوه بر قرار دادن برنامه‌های موشکی و پهپادی جمهوری اسلامی ایران در لیست سیاه، نهاد‌های پشتیبان سپاه پاسداران و وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران را نیز هدف قرار می‌دهد.
آقای سالیوان افزود: «این تحریم‌های جدید و دیگر اقدامات به اعمال فشار مداوم برای مهار و تضعیف ظرفیت نظامی و اثربخشی جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد و با رفتارهای مخاصمه جویانه این رژیم مقابله می‌کند.»
دولت‌های غربی در حال کار بر روی یک پاسخ مشترک به حملات موشکی و پهپادی شنبه شب سپاه پاسداران به اسرائیل هستند و قرار است گزینه‌های خود را در اجلاس این هفته سران گروه هفت در ایتالیا بررسی کنند. اما همزمان با تلاش آ‌ن‌ها برای اتخاذ اقدامات قاطع، در تلاشند که از منطقه تنش‌زدایی کرده و از وقوع یک جنگ منطقه‌ای تمام عیار جلوگیری کنند.
برخی از مقامات اروپایی نسبت به هدف قرار دادن به اصطلاح «محورهای مقاومت» شامل حزب‌الله در لبنان، حماس در غزه، حوثی‌ها در یمن و شبه‌نظامیان عراقی در چنین دوره ناآرامی در خاورمیانه محتاط‌تر عمل می‌کنند.
به گفته یک مقام اروپایی، کسانی که با گسترش تحریم‌ها مخالفت می‌کنند، می‌ترسند که این اقدامات روابط اروپا با تهران را بی‌ثبات کرده و از قدرت اهرم فشار کشورهای اروپایی بر رژیم ایران بکاهد.
چه موانعی بر سر قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست سازمان‌های تروریستی است؟
بحث قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست سازمان‌های تروریستی نخستین بار نیست که مطرح می‌شود. اگرچه سپاه پاسداران به صورت رسمی به موازات ارتش بخشی از نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران است و شناختن نیروهای مسلح رسمی یک کشور به عنوان سازمان تروریستی در عرف سیاسی امری غیر عادی است، اما به گزارش گاردین در حال حاضر، بحرین، عربستان سعودی، سوئد و ایالات متحده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به عنوان سازمان تروریستی می‌شناسند. کانادا هم چند ماه پس از آمریکا به این چهار کشور پیوست.
به گزارش فایننشال‌تایمز، قرار دادن سپاه پاسداران با چندصد هزار نفر عضو که قدرتمند‌ترین نهاد نظامی جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود، در لیست سازمان‌های تروریستی اروپا و یا بریتانیا، ممکن است منجر به انتقام‌جویی تهران و در پی آن قطع روابط دیپلماتیک با غرب و یا تحت فشار قراردادن بیش از پیش افراد دوتابعیتی شود.
به گفته سه دیپلمات اروپایی، در پی حملات شنبه شب سپاه پاسداران به اسرائیل، هلند، سوئد و جمهوری چک خواستار اقدامات بیشتر اتحادیه اروپا برای هدف قرار دادن مستقیم سپاه پاسداران شدند. با این حال این درخواست از سوی چندین کشور از جمله آلمان و فرانسه با این استدلال که سپاه پاسداران در حال حاضر نیز تحت تحریم‌های بسیاری از سوی اتحادیه اروپا قرار دارد، رد شد.
به گفته مقامات آلمانی، شرایط قانونی لازم برای قرار گرفتن سپاه پاسداران در فهرست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا محقق نشده است. به ویژه که این گروه حمله تروریستی در قلمروی اتحادیه اروپا انجام نداده است.
به گزارش روزنامه تایمز لندن، ریشی سوناک، نخشت‌وزیر بریتانیا که در پی حملات شنبه شب سپاه پاسداران به اسرائیل تحت فشار زیادی از جانب هر دو حزب کارگر و محافظه‌کار بریتانیا برای تروریستی خواندن و تحریم سپاه پاسداران روبه‌رو است، روز سه‌شنبه مخالفت خود با این اقدام را اعلام کرد و گفت که این کار به قطع روابط دیپلماتیک با تهران در برهه حساس کنونی می‌انجامد.
آگهیدیوید کامرون، وزیر خارجه بریتانیا گفت که روابط دیپلماتیک با تهران از جمله وجود سفارت بریتانیا در ایران، لندن را قادر می‌سازد تا «پیام‌های خود را مستقیما به دست ایرانی‌ها برساند.» همچنین گفته می‌شود که حضور دیپلماتیک لندن در ایران برای نهاد‌های اطلاعاتی بریتانیا نیز ارزشمند است.
کمتر از دو سال پیش و درپی سرکوب اعتراضات مردمی سال ۱۴۰۱ در ایران، بحث قرار دادن سپاه پاسداران در لیست سازمان‌های تروریستی اروپا مطرح شد.
نمایندگان پارلمان اروپا، روز ۱۹ ژانویه سال ۲۰۲۳ در مقر این سازمان در شهر استراسبورگ فرانسه با تصویب قطعنامه‌‌ای ضمن محکوم کردن «سرکوب مردم معترض در ایران» و اعدام تعدادی از معترضان، خواستار قرار دادن نام سپاه پاسداران در فهرست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا شدند.
پس از انتشار اخبار مربوط به تصویب این قطعنامه، بحث پیچیدگی‌های حقوقی قرار دادن نام سپاه پاسداران در فهرست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا و پروسه تصمیم‌سازی در شورای اتحادیه اروپا به میان آمد.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا روز دوشنبه ۲۳ ژانویه ۲۰۲۳، پیش از آغاز جلسه شورای وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا گفت: «این موضوعی است که بدون رای دادگاه نمی‌توان درباره آن تصمیم گرفت. بنابراین تصمیم دادگاه در اولویت است. شما نمی‌توانید بگویید من شما را تروریست می‌دانم زیرا شما را دوست ندارم.»
آگهیهانا نویمان، نماینده پارلمان اروپا در آن زمان در گفتگو با یورونیوز درباره روند قانونی قرار گرفتن سپاه پاسداران در لیست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا گفت: «من فکر می‌کنم برای هر کسی که در امر رژیم‌های تحریمی تخصص دارد، روشن است که قرار گرفتن سپاه در فهرست سازمان‌های تروریستی تصمیمی نیست که تنها توسط پارلمان اروپا گرفته شود. پس، درواقع ما باید راه‌های قانونی را برای رسیدن به آن بررسی کنیم.»
او افزود: «این راه می‌تواند یک حکم دادگاه از کشوری عضو اتحادیه اروپا باشد، از کشوری مورد تایید اتحادیه اروپا که قابل انطباق برقوانین اتحادیه اروپا باشد و به نوعی بررسی موشکافانه قانونی نیازمند است.»