آگهی

چندین رویه حقوقی در پیوند با حمله خونبار حماس در هفت اکتبر ۲۰۲۳ به خاک اسرائیل و پس از آن یورش سنگین و ادامه‌دار ارتش اسرائیل به شهرهای نوار غزه آغاز شده است.

این پرونده‌ها شامل درخواست‌های صدور حکم بازداشت و همچنین اتهامات و تکذیب‌های مربوط به جنایات جنگی، جنایات علیه بشریت و نسل‌کشی می‌شود.

خبرگزاری رویترز جزئیاتی از این پرونده‌ها را منتشر کرده است.

پرونده‌های حقوقی مربوط به جنگ غزه کدامند؟

اسرائیل با دو پرونده حقوقی مرتبط با حملات ۷ اکتبر توسط حماس و جنگ بعدی در نوار غزه در دادگاه‌های بین‌المللی لاهه مواجه است.

دیوان کیفری بین‌المللی در حال بررسی درخواست دادستانی برای صدور حکم بازداشت علیه بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر و یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل و نیز دو رهبر حماس به اتهام جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت است.

همچنین اسرائیل با اتهاماتی مبنی بر مسئولیت دولتی در نقض کنوانسیون نسل‌کشی ۱۹۴۸ در جنگ غزه در دیوان بین‌المللی دادگستری مواجه است.

فرق دیوان کیفری بین‌المللی و دیوان بین‌المللی دادگستری چیست؟

دیوان کیفری بین‌المللی یک دادگاه بین‌المللی مبتنی بر معاهده است که افراد را به اتهام جنایات جنگی، جنایات علیه بشریت، نسل‌کشی و جنایت تجاوز تحت پیگرد قرار می‌دهد.

اگرچه اسرائیل عضو این دیوان نیست و صلاحیت آن را به رسمیت نمی‌شناسد، اما این نهاد در سال ۲۰۱۵ درخواست عضویت سرزمین‌های فلسطینی را پذیرفت و در سال ۲۰۲۱ تحقیقات درباره جنایات احتمالی در سرزمین‌های اشغالی فلسطینی را آغاز کرد. این دیوان می‌تواند جنایات ارتکابی اتباع کشورهای عضو یا در قلمرو کشورهای عضو را تحت پیگرد قرار دهد.

دیوان بین‌المللی دادگستری، رکن قضایی سازمان ملل متحد، برجسته‌ترین دادگاه بین المللی برای حل و فصل اختلافات بین دولت‌ها و نقض احتمالی معاهدات سازمان ملل است.

در دسامبر سال گذشته، آفریقای جنوبی پرونده‌ای را علیه اسرائیل به اتهام نقض کنوانسیون نسل‌کشی ۱۹۴۸ در جنگ غزه مطرح کرد.

پرونده جنایات جنگی علیه نتانیاهو در چه مرحله‌ای است؟

در ماه مه، دادستان‌ها درخواست صدور حکم بازداشت برای نتانیاهو و گالانت را ارائه کرده و اعلام کردند که دلایل موجهی وجود دارد که این دو نفر مرتکب جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت شده‌اند. از جمله آن دلایل محروم کردن سیستماتیک غیرنظامیان در غزه از «اقلام ضروری برای ادامه حیات انسان» مانند غذا، آب، دارو و انرژی بوده است.

یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید

هیچ مهلت مشخصی برای قاضیان جهت تصمیم‌گیری درباره این احکام تعیین نشده است. معمولاً ماه‌ها زمان می‌برد تا قاضیان مرحله قبل از محاکمه در مورد چنین درخواست‌هایی تصمیم بگیرند.

ده‌ها کشور در این پرونده مطرح شده دخیل هستند. اسرائیل در ۲۰ سپتامبر با این درخواست مخالفت کرد. هرگونه محاکمه احتمالی در دیوان کیفری بین‌المللی در رابطه با درگیری اسرائیل و حماس احتمالاً سال‌ها طول خواهد کشید.

چه اتهاماتی علیه حماس مطرح است؟

دادستان ارشد دادگاه کیفری بین‌المللی، کریم خان، در ماه مه نیز درخواست صدور حکم بازداشت برای رهبران حماس یحیی سنوار، محمد ضیف و اسماعیل هنیه به اتهام جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت، از جمله قتل، تجاوز جنسی و گروگان‌گیری در حملات ۷ اکتبر به اسرائیل را ارائه کرد.

آگهی

اسماعیل هنیه، نخست وزیر پیشین تشکیلات خودگردان فلسطینی، روز ۳۱ ژوئیه (۱۰ مرداد) بر اثر پرتاب موشک از هوا به محل اقامتش در شمال تهران کشته شد. اسرائیل می‌گوید محمد ضیف را ترور کرده، اما حماس این خبر را تکذیب می‌کند.

اگر دیوان کیفری بین‌المللی حکم جلب صادر کند، چه اتفاقی می‌افتد؟

تمام کشورهای عضو دیوان کیفری بین‌المللی موظفند هر فردی را که تحت حکم جلب این دیوان قرار دارد در صورت ورود به خاکشان دستگیر کرده و به دادگاه تحویل دهند. دیوان نیروی پلیس خاصی ندارد، بنابراین دستگیری متهمان باید توسط خود اعضای این نهاد بین‌المللی صورت بگیرد. در گذشته، کشورهای عضو که از اجرای احکام خودداری کرده‌اند، تنها با واکنش‌های دیپلماتیک ملایمی مواجه شده‌اند.

پرونده اتهام نسل‌کشی علیه اسرائیل در چه مرحله‌ای است؟

سال گذشته، آفریقای جنوبی پرونده‌ای علیه اسرائیل در دیوان بین‌المللی دادگستری تشکیل داد و این کشور را به نقض کنوانسیون نسل‌کشی متهم کرد. آفریقای جنوبی چندین بار درخواست اقدامات فوری اضطراری کرده است، در حالی که طرفین در انتظار جلسات دادرسی هستند که ممکن است سال‌ها طول بکشد تا شروع شود.

در ماه ژانویه، قضات دریافتند که احتمال دارد اسرائیل برخی از حقوق فلسطینیان در غزه را بر اساس این معاهده نقض کرده باشد و به اسرائیل دستور دادند تا اطمینان حاصل کند که نیروهایش مرتکب اقدامات نسل‌کشی نشده‌اند.

آگهی

به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید

این دادگاه همچنین اسرائیل را موظف کرده تا اطمینان حاصل کند که فلسطینیان در غزه به مواد غذایی اساسی دسترسی دارند و همچنین حمله نظامی خود در رفح را نیز فوراً متوقف کند.

آفریقای جنوبی باید تا اواخر اکتبر پرونده کامل خود را ارائه دهد، در حالی که اسرائیل تا ژوئیه سال آینده فرصت دارد که پاسخ دهد. اگر کشورها از دستورات دیوان بین‌المللی دادگستری تبعیت نکنند، دادگاه می‌تواند به پرداخت غرامت، از جمله جبران مالی، حکم دهد.