سردار علی جعفرآبادی فرمانده یگان فضایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران در برنامه خط مقدم که از شبکه سوم سیما پخش شد، گفت: فعالیت‌های فضایی ایران خیلی دیرپا نیست. یک حرکت خوبی در دهه ۸۰ آغاز و منجر شد تا ایران به باشگاه فضایی دنیا بپیوندد. در این دهه، ماهواره امید سال ۱۳۸۸ پرتاب شد که اتفاق بسیار بزرگ و واقعاً غرور آفرین بود.وی افزود: منتها در دهه ۹۰ به خاطر برخی ملاحظات سیاسی، کم‌کاری‌ها و عدم توجهات یک مقدار توجه به فعالیت‌های فضایی فروکش کرد. اتفاقا سپاه پاسداران در آن مقطع احساس مسئولیت کرد و رهبر انقلاب در سخنرانی خود که سال ۹۵ انجام گرفت تذکر دادند که این فعالیت‌ها نباید متوقف یا ضعیف شود.

ورود سپاه پاسداران به ساخت ماهواره و ماهواره‌بر از سال ۱۳۹۵

فرمانده یگان فضایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران عنوان کرد: ورود جدی سپاه پاسداران به ساخت ماهواره و ماهواره‌بر از سال ۱۳۹۵ بود و این منجر شد تا در سال ۱۳۹۹ اولین ماهواره با نام «نور ۱» با ماهواره‌بر قاصد پرتاب و سپاه نیز عضو باشگاه فضایی شد؛ این ماهواره در ارتفاع ۴۳۰ کیلومتری از زمین قرار گرفت.وی ادامه داد: «ماهواره نور ۲» به عنوان ماهواره بعدی ساخت سپاه پاسداران در ارتفاع ۵۰۰ کیلومتری قرار گرفت. «ماهواره نور ۳» نیز در ارتفاع ۴۵۰ کیلومتری جای گرفت. البته لازم به ذکر است اینگونه نیست که هر میزان ارتفاع افزایش پیدا کند بهتر باشد بلکه هر ماهواره بر حسب ماموریت باید در یک ارتفاع خاص قرار بگیرد.سردار جعفرآبادی افزود: به طور مثال، «ماهواره نور ۳» در ۴۵۰ کیلومتری قرار گرفت که به زمین نزدیک‌تر باشد تا بتواند تصاویر بهتری از زمین بیندازد ولی ماهواره ثریا که با قائم 100 پرتاب شد، برای اولین بار یک ماهواره ایرانی در ارتفاع ۷۵۰ کیلومتری قرار گرفت و آنجا نیاز بود تا ماهواره در ارتفاع بالاتری قرار بگیرد و دید وسیع‌تری به ما بدهد چون ماموریت این ماهواره مخابراتی بود و می‌خواست منطقه گسترده‌تری را مشاهده کند لذا به ارتفاع ۷۵۰ کیلومتری رفت و در آنجا قرار گرفت. وی گفت: در ارتفاعات بالاتر نیز همین الان می‌توان ماهواره‌ها را قرار داد ولی جذاب‌ترین مداری که بشر از آن استفاده می‌کند بین ۴۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلومتر است. در ارتفاع ۲۰۰۰ متری کمربند تشعشعی شدت و حدت پیدا می‌کند و معمولاً ماهواره‌ای در آنجا قرار نمی‌دهند.

چرا دستیابی به مدار GEO اهمیت دارد

فرمانده یگان فضایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران ادامه داد: برخی ماهواره‌ها نیز در ارتفاعات پس از ۲۰ هزار کیلومتر قرار می‌گیرند که ماهواره‌های می‌خواهند مدت زمان بیشتری بالای سر ما باشند در آن مدار حضور دارند.وی ادامه داد: هرچه بالاتر می‌رویم به یک مدار بسیار ارزشمند با نام مدار GEO نزدیک می‌شویم که در ارتفاع ۳۶ هزار کیلومتری قرار دارد. خاصیت مدار GEO این است که سرعت و زاویه ماهواره به گونه‌ای است که ماهواره هنگام گردش دقیقاً با سرعت گردش زمین به دور زمین گردش می‌کند. لذا؛ هنگامی که ناظر زمینی به ماهواره نگاه می‌کند، ماهواره همواره در بالای سر او قرار دارد و احساس می‌کند که ثابت است.سردار جعفرآبادی با اشاره به کارکرد ماهواره‌های مخابراتی عنوان کرد: هنگامی که به خدمات ۲۴ ساعته مانند پخش تلویزیون نیاز دارید از این ماهواره‌ها که در مدارج ۳۶۰۰۰ کیلومتری قرار دارند، استفاده می‌شود که قاطبه آن‌ها ماهواره‌های مخابراتی و پخش تلویزیونی هستند. هیچ‌کس ماهواره‌های عکسبرداری را در این ارتفاع قرار نمی‌دهد چون کیفیت عکس این ماهواره‌ها بسیار نامناسب می‌شود.به گفته وی، دستیابی ایران به ارتفاع ۳۶۰۰۰ کیلومتری برای ماهواره‌ها جزو نقشه راه اعلامی برای حوزه فضایی سپاه است که امیدواریم بتوانیم در ۴ یا ۵ سال آینده بتوانیم به این هدف دست پیدا کنیم. البته دستیابی به این مهم مستلزم دستیابی ما به ماهواره برهایی با قدرت بیشتر است که در نقشه راه سپاه ۳ الی ۴ گام در این راستا تعریف شده است.

گام‌های مختلف برنامه فضایی سپاه پاسداران

فرمانده یگان فضایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران ضمن تشریح گام‌های مختلف برنامه فضایی سپاه پاسداران خاطرنشان کرد: گام اول ماهواره‌بر قاصد، گام دوم قائم ۱۰۰، گام سوم قائم ۱۰۵ و گام چهارم قائم ۱۲۰ است.وی با اشاره به کارکرد ماهواره‌بر قائم ۱۰۵ بیان کرد: این ماهواره وزن‌های بیشتری را به مدارات پایین‌تر حمل می‌کند و تا یک سال آینده این ماهواره بر اولین پرتاب مداری خود را انجام می‌دهد. این ماهواره‌بر اکنون در مرحله ساخت و تست موتورهای خود قرار دارد.سردار جعفرآبادی درباره ماموریت ماهواره‌بر قائم ۱۰۵ نیز گفت که ماموریت این ماهواره‌بر تا ارتفاعات زیر ۲۰۰۰ کیلومتر است اما می‌تواند وزن بیشتری را حمل کند چون موتور آن قدرتمندتر است.وی، سپس ضمن اشاره به ماهواره‌بر قائم ۱۲۰ تصریح کرد که این ماهواره‌بر برای مدارات پایین است و اینکه وزن بیشتری در حد چند صد کیلوگرم را به مدار پایین می‌برد اما قادر خواهد بود یک بیضی تشکیل دهد که یک سمت آن مدار پایین و یک سمت آن مدار ۳۶ هزار کیلومتر باشد که از آن به عنوان مدار GTO یاد می‌شود.فرمانده یگان فضایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران اظهار کرد که در قائم ۱۰۵ به مدار GTO می‌رسیم و مراحل پس از آن مدار GEO است که ماهواره در مدار ۳۶ هزار کیلومتری ثابت باقی می‌ماند.

چرا ماهواره‌های ایران با پرتابگر روسی به فضا رفت

سردار جعفرآبادی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا ایران با وجود دارابودن توانمندی طراحی و ساخت ماهواره‌بر برای پرتاب ماهواره به سراغ روس‌ها می‌رویم، تصریح کرد: اصولاً در همه جای دنیا اینگونه است در پرتاب ماهواره کسی تعصب خیلی سخت و خاصی ندارد تا ماهواره خود را شخصاً پرتاب کند. به طور مثال، هنگامی که شما می‌خواهید به قم سفر کنید حتماً تعصب ندارید که با خودروهایی که مقصد آن قم است به این شهر سفر کنید و اگر خودروهایی عبوری از قم نیز نیاز شما را برطرف می‌کند یا در حوزه‌های هوایی نیز هنگامی که می‌خواهیم به یک کشور سفر کنیم حتماً با شرکت‌های هواپیمایی ایرانی سفر نمی‌کنیم.وی افزود: در حوزه فضایی چنین فرهنگی شکل گرفته است برخی اوقات شاهد هستیم که یک ماهواره‌بر در یک کشور آماده شده و اندازه یک ماهواره کوچک جای خالی دارد، قیمت آن هم ارزان‌تر می‌شود به نحوی که یک ماهواره از کشور همسایه آمده و پرتاب می‌شود. فرمانده یگان فضایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران عنوان کرد: اکنون وضعیت به همین صورت است اگرچه توصیه ما این است که باید اولویت ماهواره‌برهای بومی و داخلی باشد که بتوانند قوت پیدا کنند. به طور مثال، ماهواره‌های هدهد و کوثر که اخیراً توسط روسیه پرتاب شدند قرارداد پرتاب آن مربوط به یک سال قبل بود که در آن زمان ما ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ را پرتاب نکرده بودیم و تست مداری نداشت. وی ادامه داد: ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ در یک سال اخیر دو پرتاب موفق داشت و اگر امروز بود همان ماهواره‌های کوثر و هدهد در یک پرتاب توسط این ماهواره در ارتفاع ۵۰۰ کیلومتری قرار بدهد.

تلاش برای پیشبرد یکسان دانش ساخت ماهواره و ماهواره‌بر

سردار جعفرآبادی همچنین اعلام کرد که ماهواره‌بر قائم ۱۰۵ قادر خواهد بود ماهواره‌های با وزن ۱۵۰ کیلوگرم را نیز به فضا پرتاب کند.وی ادامه داد:‌ از سال ۹۹ تاکنون ۵ پرتاب موفق توسط سپاه پاسداران انجام گرفته و ۳ پرتاب مربوط به خود سپاه پاسداران بوده که خانواده ماهواره‌های نور هستند. دو پرتاب نیز مربوط به سازمان فضایی بوده که پرتاب‌های سالم و تمیز بودند. فرمانده یگان فضایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران گفت که اکنون در حال تلاش هستیم تا ماهواره‌ها را به‌گونه‌ای پیش ببریم که در هر مقطع توسط ماهواره‌برهای خودمان قابل پرتاب باشند و فناوری ماهواره ما همسان با ماهواره‌برهای خود پیش می‌رود.وی افزود: اگر فیلم پرتاب‌های ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ را نگاه کرده باشید شاهد این هستید که موتور مرحله سوم در فضا حرکت و می‌خواهد ماهواره را تزریق کند، همین زمان زیر پای آن خلیج فارس را مشاهده می‌کنید این همان مطلبی است که ما پیشتر در فیلم‌ها مشاهده می‌کردیم.

تلاش برای دستیابی به منظومه ماهواره‌ای برای ناوبری ملی

سردار جعفرآبادی با اشاره به کاربرد ماهواره در حوزه هواشناسی گفت: در حوزه هواشناسی، ماهواره ابرهای کشور را به لحظه رصد می‌کند و از حرکت ابرها به سرعت باد پی می‌برد و نقاط بارندگی را تشخیص می‌دهد. اکنون در دنیا عمده وظایف هواشناسی بر دوش ماهواره‌ها قرار دارد که این ماهواره‌ها در ارتفاعات مختلفی هستند.وی ادامه داد: در حوزه پخش تلویزیونی و مخابراتی که می‌خواهیم ماهواره‌ها ۲۴ ساعته در حال فعالیت باشند، فعالیت ۲۴ ساعته در این حوزه انجام می‌شود.فرمانده یگان فضایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران عنوان کرد: ماهواره‌ها در حوزه دفاعی می‌توانند برای دسترسی به همه نقاط کره زمین چه در حوزه ارتباطات چه در حوزه فرمانده کنترل نقش آفرینی کنند. البته ماهواره‌ها در حوزه شناوری نیز هنگامی که شناورها از سواحل فاصله می‌گیرند می‌توانند برای ناوبری کشتی‌ها استفاده شوند.وی افزود: در حوزه ناوبری اگر ماهواره وجود نداشته باشد آنگاه GPS نیز وجود نخواهد داشت. یعنی موبایل‌های ما نمی‌توانند از نرم‌افزارهایی مانند نشان استفاده کنند و این ماهواره‌ها هستند که سیگنال‌ها را می‌فرستند و به موبایل می‌گویند که در یک نقطه قرار دارند، سپس موبایل از طریق سیگنال‌هایی که از ماهواره‌ها دریافت کرده متوجه می‌شود که در کجا قرار دارد و خود را پیدا می‌کند. سردار جعفرآبادی با بیان اینکه بحث ناوبری در کشور ما بومی نیست، تاکید کرد که باید تلاش کنیم از منظومه‌ ماهواره‌های بومی استفاده کنیم تا ناوبری را به صورت ملی انجام دهیم.

سازمان فضایی به‌دنبال خرید ماهواره برای مدار ۳۶۰۰۰ کیلومتر

فرمانده یگان فضایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا کشور یا کشورهایی بر روی مدارهای مختلف مالکیت دارند، خاطرنشان کرد: مدار خاص ۳۶۰۰۰ کیلومتر چون یک رینگ خاص مانند یک حلقه دور کره زمین قرار دارد، خواهان بسیاری دارد و بسیاری مطالبه دارند تا در این مدار قرار بگیرند. لذا؛باید پیش از اقدام برای پرتاب ماهواره به این مدار باید در اتحادیه ITU ذیل سازمان ملل ثبت نام کنید تا مالکیت آن نقطه را بگیریم. وی افزود: کشور ایران سه نقطه مداری را ثبت کرده ولی در سال‌های گذشته به خاطر اینکه نتوانسته‌ایم ماهواره در این نقاط قرار دهیم متاسفانه دو نقطه از این سه نقطه مداری از دست رفته‌اند و اکنون یک نقطه مداری موجود است. سازمان فضایی تلاش می‌کند تا یک ماهواره را خریداری‌ و تأمین کند تا در آن نقطه قرار دهد. سردار جعفرآبادی عنوان کرد: مالکیت به مفهوم واقعی درباره مدارات پایین مطرح نیست، مانند پارک می‌ماند که هر کسی زودتر در هر نقطه‌ای مستقر شود در آنجا حضور خواهد داشت و دیگران سعی می‌کنند به او نزدیک نشوند و در نقطه دیگری مستقر شوند.وی ادامه داد: فرض کنید اگر فردی چند هزار ماهواره در یک مدار قرار دهد دیگر کسی نمی‌تواند از آن مدار استفاده کند. احتمال تصادم و برخورد ماهواره‌ها وجود دارد و ماهواره باید مدام مانور اجرا کند تا به سایر ماهواره‌ها برخورد نکند. لذا؛ هر کسی زودتر ماهواره‌های خود را در مدار قرار داد عملاً مالک آن مدار می‌شود که یک مسئولیت برای ما است که باید تلاش کنیم جمهوری اسلامی ایران از این روند عقب نیفتد.

اهمیت تثبیت موقعیت ایران در فضا

فرمانده یگان فضایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران ضمن تاکید بر اینکه ما باید ماهواره‌های خودمان را داشته باشیم، اظهار کرد: اگر یک ماهواره در پایان عمر خود قرار دارد بلافاصله یک ماهواره جدید جایگزین کنیم تا بتوانیم موقعیت و وضعیت خود را حداقل در مدارات پایین حفظ کنیم.وی ادامه داد: ما طی یک سال گذشته سه پرتاب موفق متوالی با دو نوع ماهواره برداشته‌ایم، یعنی یک پرتاب با قاصد و دو پرتاب با قائم ۱۰۰ داشته‌ایم که هر سه موفق بوده‌اند.

واکنش فرمانده یگان فضایی سپاه به ادعای آمریکا

فرمانده یگان فضایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا پس از پرتاب «ماهواره نور ۱» آمریکایی‌ها ضمن واکنش نسبت به آن گفتند که ایران یک وب‌کم معلق پرتاب کرده است، تصریح کرد: پرتاب ماهواره نور یک اتفاق بسیار بزرگی بود که سپاه برای اولین بار با ماهواره‌بر ساخت خود ماهواره ساخت خود را بدون اطلاع قبلی پرتاب کرد، پرتاب این ماهواره مانند توپ صدا کرد و یک شوک خبری در دنیا بود. به نحوی که بسیاری از کشورهای مستقل دنیا این پرتاب را تحسین کردند. وی ادامه داد: بالعکس رهبران غربی از جمله ترامپ بسیار موضع گرفتند ولی این ماهواره یک واقعیت انکارناپذیر بود که جلوی چشم دنیا در حال گردش به دور زمین بود چون نه می‌توانستند آن را انکار کنند و نه می‌توانستند بگویند که فتوشاپ است. لذا؛ فرمانده نیروی فضایی آمریکا یک توییت منتشر کرد و گفت که این ماهواره فقط یک وب‌کم معلق در فضا است.

سردار جعفرآبادی عنوان کرد: اگرچه دو هفته پس از پرتاب که ماهواره توسط نیروهای متخصص فضایی سپاه پاسداران تثبیت شد و رو به زمین ایستاد. همان فرمانده فضایی آمریکا بدون سر و صدا توییت خود را پاک کرد. فرمانده یگان فضایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران با اشاره به بازه زمانی طرح ادعای آمریکایی‌ها درباره «ماهواره نور ۱» خاطرنشان کرد: در آن ایام، ذهن من درگیر جمله او شد. همان زمان یک آیه ۸ سوره صف در قرآن مشاهده کردم که بسیار الهام بخش بود.وی ادامه داد: خداوند در این آیه از قرآن کریم می‌فرمایند؛ ﴿یرِیدُونَ لِیطْفِؤُا نُورَ الله بِأَفْواهِهِمْ وَاللهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ کرِهَ الْکافِرُونَ﴾؛ با معنی آن [ستمكاران] مى‌خواهند نور خدا را با [سخنان باطل كه از] دهان شان [خارج مى‌شود] خاموش كنند و حال آنكه خدا [همواره] تمام كنندۀ نور خويش است، هر چند كافران خوش نداشته باشند.سردار جعفرآبادی تصریح کرد: اگرچه آیه مذکور درباره نور اسلام گفته شده است اما در خصوص ماهواره‌های نور سپاه نیز شأنیت داشت و پس از آن شاهد بودیم که ماهواره نور یک به اولین ماهواره عملیات جمهوری اسلامی ایران تبدیل شد. وی افزود: این ماهواره دو سال فعالیت کرد و اولین تصویر فضایی کشور ما را ماهواره نور یک انداخت و به زمین مخابره کرد. این عکس همان تصویری است که بعدها در موزه‌های فضایی ما ماندگار خواهد بود.