محمدرضا عارف صبح امروز (چهارشنبه) در آیین افتتاحیه بیست و دومین نمایشگاه بین المللی محیط زیست با تاکید براینکه سازمان محیط زیست وظیفه امانتداری از این حق مردم را دارد و نباید اجازه اغماض، کوتاهی و یا منافع بخشی، منطقه‌ای و گروهی داده شود، افزود: اغلب نگاه بخشی نسبت به محیط زیست در کشور‌های در حال توسعه وجود دارد تا جایی که در کشور تجاوز به محیط زیست به عنوان قدردانی از نهادی که آن اجازه را داده است، مطرح می‌شود.

معاون اول رئیس جمهور با بیان اینکه هیچ کشوری به تنهایی حق ندارد در خصوص مؤلفه‌های همگرا تصمیم گیری کند، گفت: اگر برایند مؤلفه‌ها نابودی محیط زیست باشد، پرونده مشخص می‌شود که چه سرنوشتی خواهد داشت و نباید حتی یک آلودگی جزیی نیز نادیده گرفته شود.

عارف با اشاره به تقسیم بندی کشور‌های جهان به شمال و جنوب به عنوان یک خطر جدی تصریح کرد: کشور‌هایی که مدعی توسعه سبز هستند، اما در عمل نابودی محیط زیست را دنبال می‌کنند و کشور‌هایی زندگی بدون کربن را مطرح می‌کنند که بیشترین بهره را از سوخت کربن بردند و امروز که به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت می‌کنیم بار دیگر کشور‌های جنوب باید نابود شوند.

وی افزود: کشور‌های توسعه یافته فرایند محیط زیست را یکپارچه نمی‌بینند و امروز اینگونه است که محیط زیست در خدمت قدرت است و مشخص می‌کند که محیط زیست و حفاظت از آن چگونه است.

عارف در ادامه تصریح کرد: باید همه کشور‌های دنیا از دیرباز محیط زیست را یک فرایند جامع مشترک تلقی می‌کردند و اگر این نگاه کشور‌های پیشرفته اصلاح نشود بسیاری از کشور‌های در حال توسعه نیز موفق به انجام وظایف محیط زیستی خود نیستند و نمی‌توان کشور‌های در حال توسعه را از میدان داری دور کنیم و انتظار حل مسائل محیط زیستی را داشته باشیم.

معاون اول رئیس جمهور برگزاری همایش‌های علمی و کارشناسی و فنی را از مهمترین راه‌های کشور‌های در حال توسعه برای حل مسائل محیط زیستی دانست و گفت: باید بپذیریم که همه ما نسبت به نسل‌های آینده بشریت مسئولیت داریم و با عملکرد منطقه‌ای و بین المللی دور از فضای سیاسی مسائل محیط زیستی را حل کنیم.

وی تأکید کرد: کشور‌های پیشرفته هر زمان بخواهد مساله را به نفع خود حل کند، چهره خود را یک چهره حق طلبانه معصوم در خدمت انسان نشان می‌دهد و پس از گذشت زمان چهره واقعی سیاسی در ذات منافع اقتصادی را جلوه گر می‌کند و امیدواریم مباحث محیط زیستی در سطح جهان نهادینه و جدی برای همه کشور‌ها باشد.

عارف با قدردانی از برگزارکنندگان نمایشگاه محیط زیست گفت: امیدواریم این نمایشگاه به صورت جدی و حضور بیشتر چهره‌های شاخص بین المللی و کشور‌های همسایه استمرار یابد و این نمایشگاه‌ها محل اشتراک گذاشتن دستاورد‌های نوآورانه هستند.

معاون اول رئیس جمهور همچنین به نگاه دین اسلام در حفظ محیط زیست به عنوان یک تکلیف شرعی در زندگی روزانه و فرهنگ غنی ایرانی در حفاظت محیط زیست اشاره و تأکید کرد: باید از این فرهنگ غنی مراقبت می‌کردیم و نتوانستیم به خوبی در جامعه و نسل‌های جوان پرورش دهیم.

عارف با اشاره به سیاست‌های کلی و اسناد بالادستی محیط زیستی در کشور از جمله برنامه هفتم توسعه، سند چشم انداز و آمایش سرزمینی گفت: مقام معظم رهبری بار‌ها در بیانات خود به اهمیت حفظ محیط زیست اشاره کردند و باید دید رسانه‌ها و صداوسیما چه میزان در این زمینه فرهنگ سازی کرده اند.

عارف همچنین به چالش‌های محیط زیستی پیش روی کشور از جمله آلودگی هوا، فرسایش خاک، آلودگی آب و تخریب سفره‌های زیرزمینی، حفر بیش از یک میلیون چاه غیرقانونی، مدیریت پسماند، تغییرات اقلیمی و بهینه سازی مصرف سوخت اشاره کرد و افزود: در بسیاری از این بحران‌ها همانند گردوغبار و ریزگرد‌ها تسلیم هستیم و در فرسایش خاک نیز شرایط به شدت وحشتناک‌تر از آلودگی هوا است و اثرات آن در چند قرن آینده مشخص خواهد شد و علت عدم موفقیت در طول دهه‌های گذشته این است که برای دیگران نسخه می‌پیچیم.

معاون اول رئیس جمهور در خصوص بهینه سازی مصرف سوخت گفت: شدت مصرف انرژی در ایران با هیچ کشوری در جهان قابل مقایسه نیست و هر زمان که دنبال اتخاذ اقدامات مناسب برای حل مسائل محیط زیستی بودیم با عوام فریبی جلوی کار خوب گرفته شد.

عارف با اشاره به عدم جدیت در فرهنگ سازی عمومی در مساله محیط زیست تأکید کرد: سازمان‌های مردم نهاد در مقاطعی بسیار خوش درخشیدند، اما در برهه‌ای از زمان به دلیل برخی از مسائل نامربوط با آنان برخورد شد و امروز احساس می‌شود که سمن‌ها آمادگی نقش آفرینی ندارند و باید از آنان عذرخواهی کرد و امروز نتوانستیم تشکل‌های مردمی محیط زیستی را فعال‌تر از گذشته کنیم.

معاون اول رئیس جمهور عدم رعایت استاندارد‌ها و ضوابط را یکی دیگر از عوامل کوتاهی در حل مسائل محیط زیستی برشمرد و گفت: بسیاری از مسئولان در این زمینه به بهانه شرایط استثنایی کشور کوتاهی می‌کنند و کشور ما همیشه استثنا می‌شود و برای مثال در قانون عدم احداث شهرک‌های صنعتی در شعاع بیست کیلومتری شهر‌ها یک مسئول به دلایل مختلف به وظایف خود عمل نمی‌کند و آیا یک مسئول را می‌توان یافت که به مردم اعلام کند از تصمیمات محیط زیستی وی تمرد شد و به این دلیل از کار کنار می‌کشد.

عارف با اشاره به رتبه جهانی ۱۳۳ کشور در شاخص عملکرد محیط زیستی، در خطر انقراض بودن ۸۶ گونه جانوری و در معرض فرونشست ۱۱ درصد از خاک کشور تصریح کرد: همواره منافع لحظه‌ای در اولویت بود و به منافع و امنیت ملی در این راستا توجهی نشده است و این خطر بزرگ یک بحران ملی است و اگر مساله فرونشست در گذشته برخی از کشور را تهدید می‌کرد، اما امروز بخش‌های کمتری در کشور می‌توان یافت که در معرض این تهدید بزرگ قرار نداشته باشند.

وی عنوان کرد: از ۵ میلیون هکتار تالاب‌ها تنها ۴۳ درصد ظرفیت دارند که این کانون گردوغبار است و حداقل حقابه تالاب‌ها را اختصاص ندادیم و همچنین وضعیت تالاب انزلی فاجعه بار بوده و راهی جز اندوه و گریه برای وضعیت منابع طبیعی کشور باقی نمانده است.

عارف با اشاره به رتبه ۱۰۲ ایران در زمینه کیفیت هوا و وضعیت بحرانی آب در کشور ادامه داد: در مسأله برق و گاز می‌توان با درخواست از مردم مسأله را حل کرد، اما در ناترازی جدی آب به عنوان بحران آینده چه اقداماتی می‌توان اتخاذ کرد؟ و این در حالیست که سرانه مصرف کشور‌های پرآب اتحادیه اروپا حدود ۱۵۰ لیتر در روز است و این میزان در کشور ما ۲۵۰ لیتر در روز می‌باشد که البته در جلسه‌ای با نمایندگان یک استان اعلام شد سرانه مصرف آب در این استان ۱۶۰ لیتر در روز است که ضمن تقدیر باید به عنوان الگویی برای سایر شهر‌ها شود.

معاون اول رئیس جمهور ادامه داد: کشاورزی کشور به صورت سنتی و غرقابی است و ۸۱ درصد از منابع آبی صرف این نوع کشاورزی می‌شود که آب را با قیمت بسیار ناچیز برای تولید صیفی جات مصرف می‌کنیم و سپس آن محصول را به کشور‌های دیگر با قیمت بسیار کمتر از قیمت تمام شده تولید هر لیتر آب صادر می‌کنیم.

عارف خاطرنشان کرد: این شاخص‌ها و رتبه‌های پایین ایران در سطح جهان گویای عملکرد ما است و این وضع نمی‌تواند ادامه یابد و باور داریم این مسائل قابل حل است چرا که کشور و مردم ظرفیت بالایی دارند و لایق بهترین‌ها هستند و اگر یک عزم ملی بوجود آید این ابرچالش‌های محیط زیستی حل شدنی است.

معاون اول رئیس جمهور اهمیت فرهنگ سازی برای عبور از این چالش‌ها را خاطرنشان ساخت و گفت: باید با همکاری سازمان حفاظت از محیط زیست که وابسته به بالاترین مقام اجرایی کشور است یک عزم ملی با همه نهاد‌های دولتی و حکومتی ایجاد کرد و ابتدا دولت و حاکمیت در مسأله حفاظت از محیط زیست از خود شروع کنند.

 عارف همچنین با اشاره به آلودگی آب تهران و تصمیم گیری در خصوص خرابی اماکن و ساختمان‌های کنار رودخانه‌ها گفت: در آن سال اجماعی در این زمینه در کشور بوجود آمد و برخی از ساختمان‌ها نیز خراب شد، اما متأَسفانه برخی از دستگاه‌ها مانع این کار شدند و با معیار دوگانه مسأله محیط زیست حل نمی‌شود و در ابتدا همه نهاد‌های دولتی و حکومتی به این نتیجه برسند که آینده کشور در حال نابودی است.

معاون اول رئیس جمهور در خصوص همکاری‌های بین المللی و منطقه‌ای حل مسائل محیط زیستی تصریح کرد: محیط زیست یک مسأله محدود به فرد و جامعه نیست بلکه مسأله‌ای مشاعی است که راه حل مشاعی و همگانی نیز دارد و باید همه با جدیت به جلو روند و حرمت محیط زیست بیشتر حفظ شود تا محیطی بانشاط و سبز برای فرزندان خود به ارث بگذاریم.

عارف در ابتدای سخنان خود با اشاره به اینکه یک کشور به تنهایی قادر و موفق به حل چالش‌های محیط زیستی نیست، گفت: باید یک همگرایی در ارتباط با مسائل محیط زیستی به وجود آید که نشست‌های علمی و برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی محل اشتراک تجارب و دستاورد‌های علمی نوآورانه و فناورانه است.

معاون اول رئیس جمهور با تأکید بر اینکه مسأله محیط زیست تنها متعلق به امروز نیست گفت: بخشی از محیط زیست حق ما است که به اندازه حق خود باید متعهد به حفاظت از محیط زیست باشیم، اما حفاظت از محیط زیست متعلق به آیندگان است و تاکنون سازوکاری برای تجدیدپذیری این فرایند به عنوان یک امر همگرا مطرح نشده است و برگزاری چنین نمایشگاه‌های تخصصی می‌تواند به این مهم کمک کند.