لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور که با هدف حذف ۴ صفر از پول ملی و بهبود عملکرد نظام پولی کشور تهیه شده، به مجلس شورای اسلامی تقدیم شد. این لایحه که بر اساس پیشنهاد هیئت وزیران دولت دوازدهم و در جلسه مورخ 13 مرداد 1398 به تصویب رسیده بود، اخیراً توسط مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور به عنوان لایحه یک فوریتی به مجلس ارائه شد.

هدف از این اصلاح، کاهش مشکلات ناشی از تورم مزمن و کاهش قدرت خرید پول ملی است که طی سال‌های اخیر موجب افزایش ارقام در مبادلات روزمره و افت حیثیت ظاهری پول ملی در مقایسه با دیگر ارزهای بین‌المللی شده است. این طرح با حذف چهار صفر از پول ملی و بازنگری در سیستم اسکناس‌ها و سکه‌ها، در تلاش است تا علاوه بر تسهیل استفاده از پول ملی در نظام‌های پرداخت، مشکلات موجود را کاهش دهد.

در متن لایحه آمده است که واحد پول ایران «تومان» خواهد بود و هر تومان معادل 10 هزار ریال جاری و یکصد پارسه است. همچنین به منظور تسهیل روند انتقال به سیستم جدید، دوره‌ای دو ساله به عنوان «دوره گذار» برای استفاده همزمان از تومان و ریال در نظر گرفته شده است. در این مدت، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است ترتیبات اجرایی لازم را برای جمع‌آوری و جایگزینی اسکناس‌ها و سکه‌های ریال با تومان فراهم کند. 

تأثیر حذف چهار صفر از پول بر کاهش تورم

احمد جانجان، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با ایکنا، در این‌باره‎ گفت: برخلاف باورهای مرسوم حذف چهار صفر از پول ملی منجر به کاهش تورم نمی‌شود چون اگر چنین باشد به جای چهار صفر، 6 صفر حذف کنند، پس در هیچ کشور با حذف صفرها پول ملی تقویت نشده و نخواهد شد. اما چرا دولت در این مقطع درصدد انجام آن است؟ اول اینکه به لحاظ عددی و محاسباتی می‌توان اخلال‌های به وجودآمده را رفع کرد؛ یعنی با تغییر واحد پولی از ریال به تومان سهولت در حسابداری محقق شده و عملیات‌های بانکی تسهیل می‌شوند. ایران تنها کشور جهان است که واحد پولی‌اش چیز دیگری است ولی در داخل با عنوان دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد! یعنی مردم اعداد و ارقام را به تومان می‌خوانند و براین اساس معامله می‌کنند ولی با ریال محاسبات را انجام می‌دهند و ادامه این رویه به نفع کشور نیست و از بنیان اشتباه است.

وی افزود: دوم اینکه به لحاظ روحی و روانی تأثیر مثبتی در پی خواهد داشت و چهره پول ملی را در جهان بهبود می‌بخشد. مثلاً همه کشورهای دنیا ریال را واحد پولی ایران می‌دانند و با خود می‌گویند هر یک دلار معادل 750 هزار ریال است و واقعاً زیبنده کشور ما نیست و لذا باید برطرف شود. از سوی دیگر امروزه با توجه به بی‌ارزش شدن پول ایران خود مردم به سه میلیون تومان می‌گویند سه تومان یعنی اعداد و ارقام خیلی خرد شده‌ و در چنین مواقعی کشورها برای اصلاح سازوکار پولی دست به حذف چند صفر می‌زنند.

این کارشناس اقتصادی بیان کرد: تصمیم‌گیران یا تصمیم‌سازان با حذف چهار صفر در تلاش برای بهبود چهره پول ملی و کاهش تورم هستند ولی در نظر داشته باشند بدون مهار تورم و اقدامات مؤثر در حوزه رشد اقتصادی، حذف چند صفر هیچ تأثیری در مهار تورم نخواهد داشت. کشورهای موفق در این عرصه ابتدا با مهار تورم و سپس با ایجاد چشم‌اندازهای مثبت اقتصادی و برقراری ثبات نسبی در اقتصاد به حذف چند صفر از پول ملی مبادرت ورزیدند.

در آرزوی ثبات اقتصادی

جانجان با بیان اینکه ثبات اقتصادی در ایران به یک آرزو برای همگان تبدیل شده است، گفت: طی سال‌های گذشته هیچگاه به این آرزو دست پیدا نکردیم و در مهار تورم موفق ظاهر نشدیم. واقعیت آن است که معمولاً کشورها در شرایط ثبات صفرها را حذف می‌کنند ولی به خاطر پیچیدگی شرایط اقتصادی ایران، دولت برای عملیات‌های بانکی و حسابداری چاره‌ای جز حذف چهار صفر از پول ملی و تبدیل ریال به تومان ندارد یعنی دولت در شرایط اضطرار این کار را انجام می‌دهد.

وی ادامه داد: اکنون وارد محدوده‌های بحرانی اقتصاد شده‌ایم یا حتی در اواسط خود بحران هستیم و باید هر اقدامی را که به فکر می‌‍رسد و احساس می‌کنیم صحیح است مورد استفاده قرار داد.

کارشناس اقتصادی بیان کرد: با تک‌نرخی شدن ارز، آزاد شدن تجارت، رفع تحریم‌ها و سرازیر شدن سرمایه‌های خارجی و داخلی به سمت تولید و پروژه‌های خرد و کلان اقتصادی می‌توان اثربخشی حذف چهار صفر و تبدیل واحد پولی از ریال به تومان را بیشتر کرد.

وی در پاسخ به این پرسش که راهکار حل مشکلات پیچیده اقتصادی امروز ایران اقتصادی یا سیاسی هستند، گفت: همه اینها درهم‌تنیده هستند؛ یعنی نمی‌توان اقتصاد، امنیت، سیاست و مسائل اجتماعی را جدا از هم دید بلکه همانند یک زنجیره عمل می‌کنند. به عنوان مثال نمی‌توان ارز را تک‌نرخی کرد ولی به رفع تحریم‌ها فکر نشود چون بدون آن قطعاً اقتصاد ایران دچار استهلاک بیشتری خواهد شد. 

بی‌توجهی به مقوله «صرفه مقیاس»

کارشناس اقتصادی با بیان اینکه باید واقعیت‌‎ها را مدنظر قرار دهیم و بدانیم در اقتصاد امری به نام «صرفه مقیاس» وجود دارد، تأکید کرد: زمانی اصرار داشتیم بگوییم همه چیز را خودمان باید بسازیم؛ در صورتی که چین با آن همه قدرت اقتصادی برای تولید هواپیما از موتورهای بوئینگ استفاده می‌کند. امروزه کشورها براساس صرفه مقیاس به تولید انبوه رو می‌آورند و اگر کالایی به‌صرفه نباشد تولید آن را جدی نمی‌گیرند ولی از این اصل غلفت کرده‌ایم. 

وی یادآور شد: در دولت دهم پالایشگاه ستاره خلیج فارس با 92 درصد پیشرفت فیزیکی تحویل دولت یازدهم شد، تا قبل از امضای برجام مدام به دولت وقت فشار وارد می‌کردند که چرا آن هشت درصد را تکمیل نمی‌کنید، حتی می‌گفتند دولت دهم ظرف چند سال 92 درصد آن را پیش برده ولی شما در تکمیل آن هشت درصد عاجز هستید؟! منتقدان دولت این واقعیت را در نظر نمی‌گرفتند که «کمپرسورها» کل آن هشت درصد هستند یعنی اگر کمپرسورها تأمین و خریداری می‌شدند پروژه صد درصد تکمیل می‌شد تا اینکه برجام امضا شد و موفق به تأمین آنها از شرکت زیمنس شدیم. تأکید می‌کنم اگر برجام به امضا نمی‌رسید هیچگاه پالایشگاه ستاره خلیج فارس تکمیل نمی‌شد و روزانه 60 میلیون لیتر بنزین تولید نمی‌کرد و همین هشت درصد قلب تپنده این پالایشگاه بود.

این کارشناس اقتصادی در پایان تأکید کرد: مشکلات اقتصادی را با شعار نمی‌توان حل کرد و باید واقعیت‌ها را دید؛ حتی اگر در تولید محصولی خودکفا شویم مگر چقدر بازار داخلی کشش فروش آن محصول را دارد؟ به هر حال باید بعد از مدتی محصول تولید‌شده را صادر کرد اما چون تحریم هستیم امکان صادرات آن محصول فراهم نیست و در نهایت تولید داخلی آن هم دیگر به صرفه نبوده و در بازار داخلی به مرحله اشباع می‌رسد.

گفت‌وگو از سعید امینی 

انتهای پیام