مذاکرات سیاسی ایران با معاونان و مدیران سیاسی تروئیکای اروپا و معاون هماهنگکننده اتحادیه اروپا در روزهای دوشنبه و سهشنبه این هفته به صورت جداگانه در ژنو برگزار خواهد شد. این گفتوگوها ادامه مذاکراتی است که در مهرماه امسال در نیویورک و همچنین در آذرماه در ژنو انجام شده بود. ایران و سه کشور اروپایی به همراه نماینده اتحادیه اروپا در این مذاکرات بر اهمیت گفتوگو و همکاری برای پرداختن به موضوعات مشترک از جمله رفع تحریمها، مسائل هستهای و وضعیت نگرانکننده منطقه تأکید کردهاند.
با این حال، طرفین این دور از مذاکرات را بیشتر به عنوان تلاشی برای هماهنگی بیشتر در موضوعات مختلف توصیف کردهاند و تأکید دارند که هنوز هیچ دستور کار مشخصی برای بازگشت به برجام یا شکلگیری توافقی جدید وجود ندارد. این گفتوگوها بیشتر به منظور بازگرداندن طرفین به فضای مذاکرات و بررسی مواضع و دیدگاههای آنها برای ورود به مذاکرات جدیتر پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ به عنوان رئیسجمهور جدید آمریکا انجام میشود. بنابراین، هنوز راه طولانی تا تشکیل میز مذاکرات سیاسی، هستهای و فنی پیش رو است.
این مذاکرات در حالی برگزار میشود که در مدت کوتاهی از آخرین دور گفتوگوها در آذرماه، تحولات منطقهای و بینالمللی قابل توجهی رخ داده است. یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر روند مذاکرات ایران و اروپا، روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکاست. ایران پیش از این اعلام کرده بود که در چارچوب برجام حاضر به گفتوگو است، به این معنا که تعهدات برجامی در مقابل لغو تحریمها قرار میگیرد. از آنجایی که آمریکا پس از خروج از برجام دیگر طرف این توافق محسوب نمیشود، ایران در این مرحله با آمریکا گفتوگویی ندارد.
سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، اخیراً در مصاحبه با تلویزیون مرکزی چین (CCTV) اعلام کرد که ایران آمادگی دارد تا بدون تأخیر وارد مذاکرات سازنده در مورد برنامه هستهای خود شود. وی تأکید کرد که این مذاکرات باید با هدف رسیدن به یک توافق انجام شود. عراقچی همچنین اشاره کرد که فرمول مورد نظر ایران همان فرمول قبلی برجام است: اعتمادسازی در مورد برنامه هستهای ایران در مقابل رفع تحریمها. وی در مورد مذاکرات با آمریکا نیز گفت که دولت جدید آمریکا باید ابتدا سیاست خود را مشخص کند و سپس ایران بر اساس آن تصمیم خواهد گرفت.
عراقچی درباره نقش چین و روسیه به عنوان دو عضو مؤثر در این مذاکرات اظهار داشت که از نظر ایران، این دو کشور باید همچنان به نقش سازنده خود در گفتوگوها ادامه دهند. مذاکرات سیاسی ایران و اتحادیه اروپا در این هفته و ادامه آن با توجه به تحولات منطقهای و بینالمللی از اهمیت بالایی برخوردار است. این مذاکرات به ویژه با محوریت موضوعات هستهای و سرنوشت توافق هستهای در سال دهم بسیار حیاتی است.
بر اساس برجام، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل در اکتبر ۲۰۲۵ به طور خودکار منقضی خواهد شد. این به معنای آن است که موضوع هستهای ایران از دستور کار شورای امنیت خارج شده و تمامی قطعنامههای شورای امنیت علیه ایران لغو خواهند شد. بنابراین، ادامه مذاکرات هدفمند برای دستیابی به نتیجهای که موقعیت ایران را همانطور که در قطعنامه ۲۲۳۱ آمده است حفظ کند، بسیار مهم است. با این حال، حفظ این فضا در شرایطی که دونالد ترامپ، رئیسجمهور مخالف برجام و ایران، به زودی قدرت را در آمریکا به دست خواهد گرفت، کاری دشوار به نظر میرسد.
ایران پیش از این هشدار داده است که اگر ترامپ دوباره رویکرد سختگیرانهای در قبال ایران در پیش بگیرد، با مقاومت حداکثری از سوی ایران مواجه خواهد شد. در عین حال، ایران به تلاشهای خود برای مقابله با تحریمها، تنوع بخشیدن به شرکای تجاری و تقویت روابط منطقهای برای حفظ آرامش ادامه خواهد داد.