در تاریخ ۲۸ دی ۱۴۰۳، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در مراسمی رسمی در کاخ کرملین، معاهده‌ای جامع و راهبردی بین دو کشور را امضا کردند. این معاهده که حاصل حدود سه سال مذاکرات و تلاش‌های دیپلماتیک مقامات تهران و مسکو است، شامل یک مقدمه و ۴۷ ماده می‌باشد و تمامی جنبه‌های همکاری میان ایران و روسیه را در بر می‌گیرد.
این معاهده در واقع به‌روزرسانی سندی است که در اواخر دهه ۱۳۷۰ با عنوان «موافقت‌نامه اساس روابط متقابل و اصول همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه» به امضا رسید و از سال ۱۳۸۱ اجرایی شد. پس از گذشت ۲۰ سال، این موافقت‌نامه برای پنج سال دیگر تمدید شد. با توجه به گسترش روابط و نیازهای جدید، مقامات دو کشور تصمیم گرفتند تا معاهده‌ای جامع‌تر را تدوین و امضا کنند که بتواند به نیازهای رو به رشد روابط دوجانبه پاسخ دهد.
معاهده جدید بر سه حوزه اصلی تمرکز دارد: همکاری اقتصادی، همکاری علمی و فناوری، و همکاری در حوزه فرهنگ و گردشگری. در بخش اقتصادی، توسعه تجارت، سرمایه‌گذاری مشترک و همکاری در حوزه انرژی مورد تأکید قرار گرفته است. در حوزه علمی و فناوری، تبادل دانش و فناوری‌های نوین و مشارکت در پروژه‌های تحقیقاتی مشترک مدنظر است. همچنین، در بخش فرهنگ و گردشگری، تقویت تبادلات فرهنگی و تسهیل گردشگری بین دو کشور پیش‌بینی شده است.
یکی از نکات کلیدی این معاهده، تأکید بر احترام به تمامیت ارضی و عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر است. در ماده ۳ این معاهده آمده است که طرف‌های متعاهد، روابط خود را بر پایه اصول برابری حاکمیتی، تمامیت ارضی، استقلال و عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر تقویت خواهند کرد. همچنین، در صورت تعرض به هر یک از طرف‌ها، طرف دیگر هیچ‌گونه کمکی به متجاوز ارائه نخواهد کرد و به حل‌وفصل مسالمت‌آمیز اختلافات بر اساس منشور ملل متحد کمک خواهد نمود.
امضای این معاهده می‌تواند تأثیرات مثبتی در کاهش اثر تحریم‌های غرب بر هر دو کشور داشته باشد. با توجه به اینکه ایران و روسیه هر دو تحت تحریم‌های اقتصادی قرار دارند، توسعه همکاری‌های دوجانبه می‌تواند به ایجاد مسیرهای جدید تجاری و اقتصادی منجر شود و وابستگی به بازارهای غربی را کاهش دهد. به‌ویژه در حوزه انرژی، همکاری‌های مشترک می‌تواند به بهره‌برداری بهینه از منابع و افزایش صادرات کمک کند.
به طور کلی، امضای این معاهده جامع راهبردی نشان‌دهنده عزم جدی ایران و روسیه برای تقویت روابط در تمامی زمینه‌ها و مقابله با چالش‌های مشترک است. این معاهده با به‌روزرسانی توافقات پیشین و توجه به نیازهای کنونی، می‌تواند زمینه‌ساز توسعه پایدار و همکاری‌های مؤثر بین تهران و مسکو باشد.