آیت‌الله مکارم شیرازی در نوشتاری به موضوع «مبانی حکمرانی در آموزه‌های علوی» پرداخت و تأکید کرد: «اسلام دینی است که جنبه‌های اجتماعی فراوانی دارد و برای اجرای دستورات آن، تشکیل حکومت دینی ضروری است. با این حال، حکمرانی نیازمند رعایت اصول و قواعد خاصی است که باید توسط سیاست‌گذاران و مدیران ارشد مورد توجه قرار گیرد. این اصول همان‌هایی هستند که حکومت امام علی(ع) بر پایه حق و عدالت استوار بود، حتی با وجود مخالفت‌های شدید دنیاپرستان. ایشان برای حفظ این اصول، حاضر به تحمل مخالفت‌ها، کارشکنی‌ها و حتی شهادت خود شد.»
در بخش‌هایی از این نوشتار آمده است: «هدف امام علی(ع) از حکومت، حفظ قدرت به هر قیمتی نبود، بلکه ایشان حکومت را وسیله‌ای برای حفظ اصول و ارزش‌ها می‌دانستند، حتی اگر این مسیر به قربانی شدن موقعیت و جان ایشان منجر شود. درک این موضوع برای کسانی که با فرهنگ انبیاء و اولیاء آشنا نیستند، دشوار است.»
یکی از مهم‌ترین منابع مورد استفاده در این نوشتار، کتاب «نهج‌البلاغه» است که سرشار از نکات ارزشمند درباره ابعاد مختلف حکمرانی است. برخلاف تصور برخی، مشکل اصلی جامعه ما کمبود منابع نیست، بلکه ضعف در مدیریت است. بنابراین، نکته کلیدی این است که تنها دانستن اصول و قواعد مدیریت کافی نیست، بلکه اجرای این اصول است که اهمیت دارد و این کار بدون پایه‌های اعتقادی، خودسازی و تقوا امکان‌پذیر نیست.
اگر مدل حکمرانی با الهام از آموزه‌های معنوی اسلام و دستورات جامع آن اصلاح شود، می‌توانیم با کمک خداوند ضعف‌ها را جبران کرده و بر مشکلات غلبه کنیم.
**مقابله با آقازاده‌ها**
یکی از واقعیت‌های تلخ تاریخی این است که دنیاپرستان و فرصت‌طلبان همواره سعی می‌کنند خود را به مراکز قدرت نزدیک کنند و با اظهار وفاداری و فداکاری، به منابع بیت‌المال دسترسی پیدا کنند تا از این طریق به منافع شخصی خود و اطرافیانشان برسند. امام علی(ع) در نامه‌ای به مالک اشتر هشدار می‌دهد که مراقب این افراد باشد: «برای زمامدار، اطرافیان و نزدیکانی وجود دارند که خودخواه و برتری‌طلب هستند و در برخورد با مردم عدالت را رعایت نمی‌کنند.»
ایشان سپس دستور می‌دهد: «ریشه ستم این افراد را با قطع وسایل آن از بین ببر و هرگز به اطرافیان و نزدیکان خود امتیازات ویژه نده. نباید آن‌ها طمع کنند که تو قراردادی به نفع آن‌ها منعقد کنی که به دیگران ضرر برساند، چرا که این کار باعث می‌شود سود آن‌ها و ضرر آن بر دوش دیگران باشد و عیب و ننگش در دنیا و آخرت نصیب تو شود.»
**رضایت مردم**
امام علی(ع) به نکته مهمی اشاره می‌کند که در دنیای امروز و شکل‌گیری حکومت‌ها بیش از هر زمان دیگری آشکار است: «محبوب‌ترین کارها نزد تو باید اموری باشد که در جهت حق کامل‌تر، از نظر عدالت گسترده‌تر و از نظر رضایت مردم جامع‌تر باشد.» وقتی خداوند و مردم از حکومتی راضی باشند، دوام و بقای آن تضمین شده است.
رضایت اکثریت مردم که چرخ‌های جامعه را به حرکت درمی‌آورند، پایه‌های حکومت را مستحکم می‌کند. اگر این رضایت حاصل نشود، پایه‌های حکومت به لرزه درمی‌آید و نارضایتی‌ها ممکن است به قیام و انقلاب منجر شود. امام علی(ع) می‌فرماید: «برترین چیزی که باعث روشنایی چشم زمامداران می‌شود، برقراری عدالت در سراسر کشور و آشکار شدن محبت مردم نسبت به آن‌هاست.»
**مهربانی با مردم**
امام علی(ع) در نامه‌ای به محمد بن ابی‌بکر می‌فرماید: «بال‌های خود را برای مردم فرود آور، با آن‌ها نرم‌خو باش و چهره‌ات را گشاده نگه دار و حتی در نگاه‌کردن به آن‌ها مساوات را رعایت کن.» همچنین ایشان به مالک اشتر توصیه می‌کند: «قلب خود را کانون رحمت و محبت به مردم قرار ده.»
امام علی(ع) در ادامه تأکید می‌کند: «در برخورد با مردم مانند درنده‌ای نباش که خوردن آن‌ها را غنیمت بشماری، زیرا آن‌ها یا برادر دینی تو هستند یا انسان‌هایی شبیه تو در آفرینش. در هر حال، باید حقوق آن‌ها را محترم بشماری.»
حکومت صحیح و عادلانه بر پایه دل‌های مردم استوار است، نه بر قدرت نظامی. آن‌هایی که بر دل‌ها حکومت می‌کنند، کشورشان امن و پایدار است، اما آن‌هایی که بر شمشیر تکیه می‌کنند، همواره در خطر هستند.