هفته گذشته، یک کارآموز پزشکی (رزیدنت) در ایران به زندگی خود پایان داد و این اتفاق به فهرست خودکشی‌های متوالی رزیدنت‌ها در سال‌های اخیر اضافه شد. هرچند در سال جاری آمار کمتری از این حوادث گزارش شده، اما این به معنای حل مشکل نیست، بلکه به دلیل عدم انتشار آمار واقعی در رسانه‌ها است.
یک منبع آگاه به یورونیوز اعلام کرد: «اجازه انتشار برخی از موارد خودکشی موفق یا ناموفق را نداریم و برخی اخبار تنها توسط هم‌دوره‌ای‌های فرد در رسانه‌ها مطرح می‌شود.» در سال گذشته، تعداد خودکشی‌های رزیدنت‌ها از ۱۶ مورد فراتر رفت و تا مردادماه امسال به ۱۰ مورد رسید.
فشارهای روانی، حقوق پایین، شیفت‌های طولانی و تحقیر توسط اساتید و دانشجویان سال بالایی از جمله دلایل اصلی خودکشی رزیدنت‌ها در ایران عنوان شده است. محمود، یک رزیدنت سال دوم دندانپزشکی، به یورونیوز گفت: «ما اجازه اشتباه کردن نداریم و این موضوع فشار روانی زیادی به ما وارد می‌کند. اگر در تشخیص یا تجویز اشتباه کنیم، به شدت مورد حمله و تمسخر قرار می‌گیریم.»
او همچنین اشاره کرد که بیماران و همراهان آن‌ها اغلب تمایلی به پذیرش درمان توسط رزیدنت‌ها ندارند و با جملاتی مانند «مگر ما موش آزمایشگاهی شما هستیم؟» آن‌ها را تحت فشار قرار می‌دهند. این شرایط باعث ایجاد ترس و اضطراب مداوم در رزیدنت‌ها می‌شود.
### بحران خودکشی در جامعه پزشکی ایران ادامه دارد
فاطمه (نیلوفر) نجاتی، دانشجوی ۲۸ ساله و رزیدنت سال دوم ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی همدان، هفته گذشته به زندگی خود پایان داد. او که عاشق رشته ارتوپدی بود، در سال‌های اخیر با مشکلاتی مواجه شده بود و تلاش داشت به دانشگاه دیگری منتقل شود، اما موفق نشد. این تنها مورد خودکشی در سال جاری نبوده است. مرداد ۱۴۰۳، رسانه‌ها از خودکشی مهران خسروانیان خبر دادند و آمار خودکشی رزیدنت‌ها تا آن زمان به ۱۰ مورد رسید.
یک منبع آگاه به یورونیوز گفت که در ماه‌های اخیر حداقل ۸ یا ۹ مورد اقدام به خودکشی در بین رزیدنت‌ها گزارش شده که دو مورد آن ناموفق بوده و رزیدنت‌ها در شرایط بحرانی به سر می‌برند.
### چرا پزشکان در خط آخر جان می‌دهند؟
پس از خودکشی فاطمه نجاتی، بهروز کارخانه، رئیس دانشگاه علوم پزشکی همدان، مرگ او را ناشی از مشکلات روحی اعلام کرد. او گفت: «نامبرده مدتی بود که دچار مشکلات روحی شده بود و این موضوع به خانواده‌اش اطلاع‌رسانی شده بود.»
مطالعه‌ای در سال ۱۴۰۰ نشان داد که میزان افکار خودکشی در بین رزیدنت‌ها بیش از ۳۴ درصد است، در حالی که این عدد در میان عموم مردم بین ۱۲ تا ۱۴ درصد است. همچنین، تحقیقات سال گذشته توسط انجمن روانپزشکی ایران نشان داد که آمار خودکشی در جامعه پزشکی ۳.۱ تا ۵ برابر افزایش یافته است.
انجمن علمی روانپزشکان ایران در دی‌ماه ۱۴۰۲ با ابراز نگرانی از آمار بالای خودکشی میان رزیدنت‌ها، هشدار داد که ادامه این روند می‌تواند به «فروپاشی نظام سلامت کشور» منجر شود.
### افزایش فشارها و بی‌توجهی مسئولان
خبرآنلاین در تیرماه امسال خودکشی رزیدنت‌ها را در وضعیت بحرانی اعلام کرد و افزایش آمار خودکشی‌ها را به بی‌توجهی مسئولان، حقوق پایین و فشار کاری زیاد مرتبط دانست. روزنامه دنیای اقتصاد نیز به نقل از سیدمحمد میرخانی، مشاور اجتماعی سازمان نظام پزشکی، نوشت: «سرعت خودکشی میان پزشکان و رزیدنت‌ها در حال افزایش است و ممکن است به زودی نرخ خودکشی پزشکان در ایران از سایر کشورها پیشی بگیرد.»
محمدرضا شگرف نخعی، دبیر کارگروه سلامت روان وزارت بهداشت، از تشکیل کمیته پیشگیری از خودکشی رزیدنت‌ها خبر داد و گفت که برای کاهش فشار کاری، تغییراتی در ساعات شیفت و کشیک رزیدنت‌ها در نظر گرفته شده است. همچنین، برنامه‌هایی برای آموزش رزیدنت‌ها جهت شناسایی علائم خطر خودکشی و ارجاع به مراکز مشاوره در حال اجراست.
### افکار خودکشی در حال گسترش
سیما، مددکار دانشگاه تهران، که با رزیدنت‌های دانشکده پزشکی در ارتباط است، معتقد است که افکار خودکشی در بین رزیدنت‌ها در حال افزایش است، حتی اگر به عمل منجر نشود. او فشار کاری، شیفت‌های طولانی، حقوق پایین و تحقیر توسط اساتید و دانشجویان سال بالایی را از دلایل اصلی این وضعیت می‌داند.
احمد، رزیدنت سال دوم رشته قلب، از شیفت‌های طولانی و حقوق ناچیز خود گلایه کرد و گفت: «حقوق ما گاهی معادل حقوق یک کارگر است و این موضوع باعث تحقیر بیشتر ما می‌شود.»
محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار، نیز سال گذشته تاکید کرد که تا زمانی که سیاست‌های بیگاری کشیدن از رزیدنت‌ها تغییر نکند و حقوق آن‌ها با مسئولیت‌هایشان متناسب نشود، آمار خودکشی کاهش نخواهد یافت.
### خودکشی در جامعه پزشکی جهانی
آمار خودکشی در بین پزشکان و رزیدنت‌ها تنها مختص ایران نیست. در ایالات متحده، نرخ خودکشی در بین پزشکان مرد ۴۰ درصد و در پزشکان زن ۱۳۰ درصد بیشتر از عموم مردم است. در استرالیا، پزشکان زن ۷۶ درصد بیشتر در معرض خطر خودکشی قرار دارند. در ژاپن نیز افزایش ساعات کاری به بیش از ۱۰۰ ساعت در هفته، میزان افکار خودکشی را به ۷.۸ درصد رسانده است.
در هلند، ۱۲ درصد از رزیدنت‌ها افکار خودکشی داشتند و این میزان در بین افرادی که دچار فرسودگی شغلی بودند، دو برابر بیشتر بود. دلایل اصلی خودکشی در بین رزیدنت‌ها و پزشکان شامل ساعات کاری طولانی، فشار روانی، فقدان حمایت اجتماعی، مشکلات مالی و مواجهه با مرگ بیماران است.
راه‌حل‌هایی مانند کاهش ساعات کاری، ارائه خدمات سلامت روان، آموزش مدیریت استرس و ایجاد سیستم‌های حمایتی می‌تواند به کاهش این بحران کمک کند. با این حال، تاکنون اقدامات موثری برای بهبود شرایط رزیدنت‌ها در ایران انجام نشده است.