عدالت اجتماعی، یکی از اهداف اصلی انقلاب اسلامی ایران بود و مردم امیدوار بودند که با پیروزی انقلاب، جامعه‌ای عادلانه و برابر را تجربه کنند. این مقاله به بررسی تلاش‌های جمهوری اسلامی برای تحقق عدالت اجتماعی و چالش‌های آن می‌پردازد.

**وضعیت عدالت اجتماعی پیش از انقلاب: شکاف طبقاتی و انحصار اقتصادی**
در دوران پهلوی، اقتصاد کشور به درآمدهای نفتی وابسته بود و بر پایه الگوی سرمایه‌داری شکل گرفته بود. تنها یک قشر محدود از جامعه از رفاه برخوردار بودند، در حالی که بخش عمده‌ای از مردم، به ویژه در مناطق روستایی و محروم، از ابتدایی‌ترین امکانات زندگی محروم بودند. سیاست‌های توسعه نابرابر و فساد گسترده در ساختار حکومتی نیز این نابرابری‌ها را تشدید کرده بود.

**تغییرات پس از انقلاب: عدالت‌خواهی در عمل**
انقلاب اسلامی با تأکید بر اصول اسلامی همچون برابری و حمایت از محرومان، عدالت اجتماعی را به یکی از پایه‌های اصلی سیاست‌گذاری‌های خود تبدیل کرد. این موضوع در قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز به عنوان یک اصل اساسی مورد توجه قرار گرفت.اقدامات اساسی برای دستیابی به عدالت اجتماعی:
– پس از انقلاب، توسعه زیرساخت‌ها در مناطق محروم، که پیش از این از توسعه محروم بودند، به شبکه‌های برق، آب، گاز و جاده دسترسی داشتند.
– گسترش آموزش و بهداشت عمومی، با افزایش مراکز آموزشی و درمانی در سراسر کشور، سطح سواد و وضعیت بهداشتی جامعه بهبود یافت.
– تشکیل نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد امام خمینی و بنیاد مستضعفان برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر.
– اجرای طرح‌های مسکن و اشتغال مانند طرح مسکن مهر و حمایت از کسب‌وکارهای کوچک برای کاهش نابرابری‌های اقتصادی.

چالش‌ها و انتقادات:
– مواجهه برخی نهادها با فساد و سوءمدیریت در مسیر اجرای عدالت.
– تمرکز تصمیم‌گیری در پایتخت که منجر به توزیع نامنصفانه منابع در برخی مناطق شده است.
– فشارهای خارجی و تحریم‌های اقتصادی که روند توسعه اقتصادی و عدالت اجتماعی را کند کرده است.

دستاوردها:
– افزایش دسترسی به امکانات اولیه زندگی در سراسر کشور و کاهش نسبی فقر.
– رشد طبقه متوسط با توجه به توسعه زیرساخت‌ها و خدمات عمومی، به وجود آمده است.رشد طبقه میانه به بهبود شرایط زندگی افراد محروم کمک کرده است.

حمایت اجتماعی از اقشار ضعیف جامعه به توانمندسازی آنان کمک کرده است.

با بازتعریف مفهوم عدالت اجتماعی در انقلاب اسلامی، سعی شد تا جامعه‌ای عادلانه‌تر و برابرتر برای مردم ایران ایجاد شود. هرچند چالش‌هایی وجود داشته، اما دستاوردهای قابل توجهی نیز به دست آمده است. برای ادامه این مسیر، تقویت شفافیت، مبارزه با فساد و تمرکززدایی در سیاست‌گذاری‌ها ضروری است تا آرمان‌های عدالت‌خواهانه انقلاب به طور کامل به واقعیت تبدیل شود.