در یک رویداد علمی با عنوان “تناسخ” که توسط مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزههای علمیه و همکاری پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قم برگزار شد، آیت الله سید محمد غروی به بررسی این مفهوم در منابع دینی پرداخت. وی تعریف کرد که تناسخ به انتقال روح یک فرد به فرد دیگر پس از مرگ اشاره دارد. مثلاً، اگر این انتقال به انسان باشد، “تناسخ” نامیده میشود؛ به حیوانی، “مسخ”؛ به گیاهی، “فسخ”؛ و به جماد، “رسخ”.
آیت الله غروی اشاره کرد که تناسخ سابقه بسیار طولانی در تاریخ دارد و در سیری از مصر، یونان، هند و بسیاری از مکاتب غیرالهی وجود داشته است. بهگفته او، در فرهنگ اسلامی نیز افرادی ممکن است به تناسخ باور داشته باشند، اما منظر عمومی دین اسلام این است که تناسخ امکانپذیر نیست. او استدلال کرد که این موضوع بدلیل تناقض با قوانین شرع و معاد، ممکن نیست.
آیت الله غروی تأکید کرد که برخی از کلیات تناسخ ملکوتی ممکن و حتی لازم است. او مثال زد که برخی از افراد در روز قیامت ممکن است به شکل حیوانات مختلف محشور شوند، اما این تناسخ به نوعی است که در حوزه ملکوت رخ میدهد و نه در حوزه ملک.
وی اشاره کرد که طبیعتاً افراد با رفتارهای منفی مانند حریصان و سرافACPهوران ممکن است به شکل حیوانات محشور شوند. او توضیح داد که در روز قیامت، اشکال بدنی افراد متناسب با رفتارهای دنیایی آنها خواهد بود.
آیت الله غروی در پاسخ به قائلین به تناسخ ملکی تأکید کرد که توپری فاسدی مانند دو مدیریت در یک بدن و عدم تجربه حضوری دو نفس توسط هیچ انسانی وجود ندارد. او مثال زد که قبولی به تناسخ مثلاً این معنا است که یک نفس از فردی دیگر به جنین منتقل شود، که با تجربیات جسمی و روحی انسان تناقض دارد.
او با اشاره به نگاه صدرالمتألهین به تناسخ، گفت که صدرالمتألهین نفس را جسمانیالحدوث و روحانیالبقا میداند. او توضیح داد که نفس جهت تکامل و تعالی در سیر حرکت جوهری قرار دارد و این تکامل هم پس از ولادت و پیاپی تا آخر عمر ادامه دارد.
آیت الله غروی با استناد به آیات و روایات، استدلال کرد که تناسخ با آیات معاد منافات دارد. او به آیههایی از قرآن اشاره کرد که برای رد تناسخ نقل شدهاند. بهگفته او، این مسئله با آیات تقیه و معاد نیز تناقض دارد.
در نهایت، آیت الله غروی تأکید کرد که تناسخ مورد رد آیات و روایات است و هیچ امکانپذیری یا معمولیتی در آن وجود ندارد.