گروه اقتصادی: کمپیوترهای هوشمند مانند سیستم‌های گفتگویی AI مانند ChatGPT و Grok، با بررسی ظرفیت‌های اقتصادی ایران و عوامل مؤثر بر نرخ ارز، قیمت منطقی دلار را حدود ۴۵ هزار تومان حساب کرده‌اند. اما نرخ دلار در بازار آزاد تقریباً دو برابر این مبلغ است. اینlage میان نتایج تئوری و شرایط واقعی بازار، پرسش‌های بسیاری را در مورد علل ا癜 متغیر بر نرخ ارز در ایران مطرح می‌کند.

از آنجایی که نرخ ارز تحت تأثیر متغیرهای زیادی از جمله تورم، نرخ بهره، تراز تجاری و رشد اقتصادی قرار دارد، در شرایط ایده‌آل، نرخ واقعی ارز باید براساس این عوامل تعیین شود. با این حال، در اقتصاد ایران، علاوه بر این عوامل، مسائل ساختاری و غیراقتصادی نیز تأثیر بر نرخ ارز دارند.

برخی از این عوامل، تحریم‌های اقتصادی که بر ایران اعمال شده‌اند، به‌ویژه در زمینه‌های بانکی و نفتی، که دسترسی کشور به منابع ارزی را محدود کرده‌اند. این محدودیت‌ها به علاوه موجب کاهش عرضه ارز در بازار و افزایش قیمت آن شده‌اند. به عنوان مثال، کاهش ورود ارز به ایران به عاملی برای افزایش هزینه‌های داخلی و کاهش ارزش ریال تبدیل شده است.

انتظارات تورمی و پدیده‌های روانی نیز نقش مهمی در نوسانات نرخ ارز دارند. افزایش نگرانی‌ها درباره آینده اقتصادی و سیاسی کشور می‌تواند علاقه به ارزهای خارجی، به عنوان دارایی‌های امن، را افزایش دهد. این افزایش تقاضا، بدون تغییر در عرضه، منجر به بالا رفتن نرخ ارز می‌شود.

سیاست‌های پولی و مالی دولت، از جمله سطح نقدینگی، نرخ بهره و مدیریت بدهی‌ها، نیز تأثیر مستقیمی بر نرخ ارز دارند. افزایش نقدینگی بدون موازی آن در قدرت تولیدی می‌تواند تورم را بیشتر کند و ارزش پول ملی را کاهش دهد. همچنین، عدم تعادل در بودجه و افزایش بدهی‌های دولتی می‌تواند اumbing انتظارات منفی را تقویت کرده و فشار برای بالا رفتن نرخ ارز را افزایش دهد.

تغییرات مکرر در تیم اقتصادی دولت و عدم پایداری در تصمیم‌گیری‌ها می‌تواند اعتماد عمومی را کاهش داده و به نوسانات نرخ ارز منجر شود. برای نمونه، برکناری وزیر اقتصاد به‌دلیل کاهش ارزش پول ملی، نشان‌دهنده چالش‌های مدیریتی در این حوزه است.

با اینکه برخی تحلیل‌ها براساس ظرفیت‌های اقتصادی و مدل‌های تئوری نرخ دلار را منطقی دانسته‌اند، شرایط واقعی اقتصاد ایران، شامل تحریم‌ها، انتظارات تورمی، سیاست‌های پولی و مالی نامناسب و عدم پایداری در مدیریت، منجر به نرخ‌های بالاتر در بازار شده‌است. این نشان می‌دهد که قیمت فعلی ارز در ایران بیشتر باتلاق با عوامل تئوریک است و محصول یک فرآیند سیاسی است. برای نزدیک کردن نرخ ارز به مقادیر منطقی، نیاز به اصلاحات ساختاری، بهبود روابط بین‌المللی و ایجاد پایداری در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی هست.