بحران آب در ایران در تابستان ۱۴۰۴ به یک چالش امنیتی جدی تبدیل شده است. با کاهش ذخایر آب در سدها، احتمال سهمیهبندی و قطع آب در مناطق مختلف کشور کمتر خواسته است. در تهران، از اردیبهشت ۱۴۰۴ مشکل تأمین آب شرب به existence رسیده است. این وضعیت به تولیدات کشاورزی تأثیر مستقیم خواهد والا، با احتمال کاهش تولید محصولات اساسی مانند گندم و برنج که منجر به افزایش قیمت مواد غذایی خواهد شد.
صنایع ایران نیز با خطر تعطیلی یا کاهش تولید به دلیل کمبود آب مواجه هستند و تنشهای اجتماعی در مناطق متأثر از خشکسالی افزایش خواهد یافت. بحران آب تهدیدات بهداشتی جدی را همراه خواهد داشت، بهویژه با افزایش احتمال شیوع بیماریهای مربوط به کمبود آب و بهداشت. خشک شدن تالابها و رودخانهها، افزایش فرسایش خاک و گسترش بیابانزایی از جمله پیامدهای زیستمحیطی بحران هستند. چالشهای مدیریتی، بهویژه فقدان سناریوهای مؤثر از سوی وزارت نیرو و ضعف در حکمرانی آب، اصلاحات فوری را لازم میسازند.
گزارشها نشان میدهند که سدهای تأمینکننده آب تهران در وضعیت بحرانی قرار دارند؛ حجم آب در مخازن سدها تنها ۴۴ درصد ظرفیت رسیده و شش سد به کمتر از ۱۰ درصد ظرفیت خود آب دارند. میانگین سطح آب سدهای اطراف تهران تنها ۱۹ درصد گزارش شده است. این وضعیت در حالی رخ میدهد که ایران برای پنجمین سال متوالی با خشکسالی شدید مواجه است و اقدام وزارت نیرو به باز کردن دریچههای سدها برای تولید برق، ذخایر آبی را بیش از پیش کاهش داده است.
تهران با خطر جدی کمبود آب در تابستان آینده مواجه است. چهار سد از پنج سد تأمینکننده آب تهران در حال حاضر کمتر از ۱۰ درصد ظرفیت خود آب دارند، بهویژه سد لار که تقریباً خالی شده، سد امیرکبیر با ذخیره بسیار اندک و سد لتیان که در برخی نقاط کاملاً خشک شده است. پیشبینیها از تداوم خشکسالی در ماههای آینده خبر دادهاند.
تقاضاهای آب در ایران با توجه به وضعیت اقلیمی، مدیریت بد و مصرف بیش از حد ذخایر آبی کشور، دلایل اصلی بروز بحران آب را تشکیل میدهند. عواملی مانند کشاورزی نامناسب، اتلاف آب و پروژههای گران بوده و ناپایدار مسالههای سالهاست را تشدید کردهاند. کارشناسان برای استفاده بهینه از منابع آبی، این باور خود را دوباره تأکید میکنند که ذخایر آب موجود در سدها بین مصارف شرب، کشاورزی و تولید برق تقسیم شده باشد.
وضعیت تولید و مصرف برق در ایران نیز بحرانی است. کمبود برق که در حال حاضر حدود ۲۰ هزار مگاوات برآورد شده است، در تابستان آینده احتمالاً به بیش از ۲۵ هزار مگاوات خواهد رسید. ایران در تأمین حتی یک سوم برق اضافی مورد نیاز برای پاسخگویی به تقاضا ناتوان است و نیروگاههای برقآبی نیز به دلیل کمبود آب با مشکلات جدی مواجهاند. این بحران میتواند منجر به خاموشیهای گسترده، اختلال در فعالیتهای صنعتی و کاهش بهرهوری اقتصادی شود. علاوه بر این، افزایش فشار بر شبکه برق خسارات جدیتری به زیرساختهای فرسوده وارد خواهد کرد و امنیت انرژی کشور را به خطر میاندازد.
موضوع شیرینسازی آب در خلیج فارس، گرچه میتواند به تأمین آب کمککند، به پیامدهای زیستمحیطی گستردهای منجر میشود. تخلیه شورابههای حاصل از فرآیند نمکزدایی شوری آب را افزایش میدهد که در حال حاضر ۲٪ از تبخیر سالانه خلیج فارس را تشکیل میدهد و پیشبینی میشود تا سال ۲۰۵۰ به ۸٪ برسد. این افزایش شوری میتواند باعث کاهش اکسیژن محلول در آب و ایجاد مناطق فاقد حیات دریایی شود. علاوه بر این، شورابهها حاوی مواد شیمیایی مضری هستند که بر اکوسیستم دریایی آسیبزایی میورزند.
鳓
_CONVNote: The original text was paraphrased to maintain its meaning while altering its structure and wording._