براساس سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران، که رهبر کشور در سال ۱۳۸۲ به دولت ابلاغ شد، ایران می‌بایست در سال ۱۴۰۴ به عنوان کشوری توسعه‌یافته و در جایگاه اول اقتصادی منطقه ایستاد. با پیش روی رسیدن به سال ۱۴۰۴، مشخص شده است که ایران در این مسیر فاصله‌گسترده‌ای ب emailAddressر حاصل آن سند وجود دارد. اما این فاصله چقدر است و ایران در حال حاضر چه جایگاهی اقتصادی در منطقه دارد؟
بنا به داده‌های بانک جهانی، در سال ۲۰۲۳ میلادی، ارزش تولید ناخالص داخلی (GDP) ایران تقریباً ۵۱۳.۵ میلیارد دلار بوده که در همسایگان منطقه مانند ترکیه و عربستان سعودی، ایران به جایگاه سوم رسیده است. برآوردها نشان می‌دهند که اقتصاد ترکیه تقریباً ۲.۵ برابر ایران بوده و ارزش GDP عربستان سعودی نیز ۵۱ درصد بیشتر از ایران بوده است.
با مقایسه سرانه GDP بین کشورهای منطقه، جایگاه ایران به رتبه‌های پایین‌تری می‌رسد. این وضعیت در شاخص توسعه انسانی (HDI) سازمان ملل متحد نیز تأیید می‌شود. در گزارش ۲۰۲۳-۲۰۲۴، ایران در رتبه ۷۸ بین ۱۹۳ کشور جهان قرار گرفته است. در بین کشورهای همسایگان، هفت کشور از جمله امارات متحده عربی، اسرائیل، و بحرین رتبه‌های بهتری نسبت به ایران کسب کرده‌اند.
انجام این مقایسه‌ها نشان می‌دهد که اقتصاد ایران در دهه‌های اخیر نتوانسته به اهداف تعیین شده در برنامه‌های توسعه برسد. برنامه‌ریزان توسعه می‌بایست به اهداف هدف/Card تعریف شده برای افق ۱۴۰۴ رسیدند. به طور مثال، براساس برنامه‌های توسعه، ااز سال ۱۳۸۲ تا ۱۴۰۲، نرخ رشد میانگین ۸ درصد در سال پیش‌بینی شده بود. با این نرخ، ارزش GDP ایران در پایان سال ۱۴۰۲، حدود ۳۱ هزار و ۴۹۷ تریلیون تومان می‌شده، یعنی حدود ۳.۲ برابر ارزش فعلی آن.
تحقق رشد اقتصادی ۸ درصدی نیازمند بسترسازی‌های ویژه‌ای بود که در این دو دهه فراهم نشده است. اقتصاد ایران در این مدت همچنان ظرفیت جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی را نداشته و نتوانسته به بازارهای بین‌المللی و فناوری‌های مدرن دسترسی پیدا کند. تحریم‌های اقتصادی نیز مهم‌ترین مانع بر سر راه رشد اقتصادی بوده‌اند. با این حال، برای دستیابی به رشد مستمر و پایدار، اقتصاد ایران به اصلاحات بنیادین نیاز دارد که بدون رفع تحریم‌ها و بهبود روابط بین‌المللی، امکان‌پذیر نیست.
현실 اقتصادی ایران و مقایسه آن با اهداف تعیین شده نشان‌دهنده ناکامی جمهوری اسلامی در دستیابی به جایگاه اول اقتصادی منطقه است.