**محمدجواد توکلی، استاد تمام اقتصاد و عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، بررسی‌ای را با عنوان «فرمول تحقق اقتصاد مردمی» ارائه کرده است. در این نوشته، راهکارهای اقتصاد اسلامی برای تحقق اقتصاد مردمی مورد بررسی قرار گرفته است.**
اقتصاد مردمی در مقابل اقتصاد دولتی قرار دارد. این تفاوت نشان‌دهنده‌ی وجود دو نهاد اصلی – مردم و دولت – است. وقتی گفته می‌شود اقتصاد باید مردمی باشد، به این معناست که اقتصاد باید توسط مردم اداره شود، نه اینکه دولت تمامی امور اقتصادی را در دست خود قرار دهد.
اقتصاد اسلامی به عنوان اقتصاد کوثری، در مقابل اقتصاد تک‌آفرینی و فردی‌محوری قرار دارد. در اقتصاد تک‌آفرینی، انباشت ثروت و تضییع حقوق فقرا و مساکین شایع است، در حالی که در اقتصاد کوثری، انفاق و مشارکت با دیگران ارزش و منزلت دارد.
سوال اصلی این است که آیا اقتصاد تک‌آفرینی حتماً حاصل اقتصاد دولتی است؟ یعنی آیا شرکت‌های دولتی نتیجه‌ی انباشت سرمایه هستند و خصوصی‌سازی آن‌ها باعث بهبود شرایط خواهد شد؟ پاسخ این است که الزاماً این‌گونه نیست. نمونه‌ای از موفقیت اقتصاد مردمی – دولتی را می‌توان در تجربه‌ی حضرت رسول (ص) در هجرت از مکه به مدینه مشاهده کرد.
عند هجرت حضرت رسول (ص)، تعداد زیادی از مهاجران به مدینه مهاجرت کردند که بسیاری از آن‌ها مسکن مناسبی نداشتند. برای حل مشکل مسکن، حضرت رسول (ص) پیمان اخوت میان مهاجران و انصار.from منعقد کردند تا مهاجران در خانه‌های انصار سکونت پیدا کنند. همچنین، مسکن‌های موقتی در کنار مسجد نبی برای مردم مجرد ایجاد شد. سپس برای حل مشکل مسکن در بلندمدت، زمین‌هایی به مردم واگذار شد تا خود مساکن خود را بسازند. این نمونه نشان‌دهنده‌ی هماهنگی بین دولت و مردم در اقتصاد می‌باشد؛ دولت با اختصاص زمین و مردم با تقبل هزینه‌های ساخت و ساز.
البته حضرت رسول (ص) نوعی پیوست فرهنگی و اقتصادی به این مدل مردمی-دولتی اضافه کردند. براساس این پیوست، مهاجران نباید به صورت مジャンی از سفره‌های انصار استفاده کنند و ملزم به کار و تلاش بودند. آن‌ها به عنوان نیروی کار در زمین‌های کشاورزی انصار مشغول می‌شدند و حتی به اشتراک کار و سهم‌بری می‌پرداختند.
در نتیجه، شیوه‌ی واگذاری بسیار مهم است تا از وقوع ناگواری‌ها جلوگیری شود. اگر بخش دولتی به صورت اصولی به مردم منتقل شود، همه از آن نفع خواهند برد. مقام معظم رهبری همواره تأکید کرده‌اند که اقتصاد باید دست مردم باشد، اما مردمی چه نوعی؟ مردمی که تولید را معطل کنند یا رانت‌جو باشند؟ قطعاً این‌ها مدنظر هیچ‌کس نیست. اسلام هم از اقتصادی صحبت می‌کند که مردم در آن نقش داشته باشند. با انفاقات واجب و مستحب، مردم بخشی از چرخه‌ی جامعه را می‌چرخانند. بنابراین، در مسیر اقتصاد مردمی، باید چالش‌ها، آسیب‌ها و فرصت‌ها بررسی شده و سپس به واگذاری بخشی از اقتصاد دولتی به مردم مبادرت ورزید.