آگهی

سخت‌گیری برای لغو برگزاری مراسم نوروز بیشتر به دلیل هم‌زمانی با ماه رمضان و شب‌های قدر است. اما یک جامعه‌شناس معتقد است مردم نشان داده‌اند که راه‌شان را از احکام حکومتی جدا کرده‌اند و به شیوه‌های مختلف آیین‌های ملی را برگزار می‌کنند. 

روز پنج‌شنبه ۳۰ اسفندماه نوروز ۱۴۰۴ آغاز می‌شود، این روز مصادف با ۱۹ ماه رمضان و ضربت خوردن علی، امام اول شیعیان است. طبق تقویم قمری، شب‌های قدر که در ایران به صورت گسترده برگزار می‌شود، از این شب آغاز شده و در شب‌های ۲۱ و ۲۳ رمضان نیز ادامه دارد. رسانه‌های رسمی در این شب‌ها برنامه‌های عادی خود را قطع می‌کنند و به نمایش مراسم عزاداری می‌پردازند.

به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید

نوروز زنده می‌ماند

بخشی از جامعه ایران چند سا‌لی است که راه خود را از حکومت جدا کرده است. این جداسازی از سال ۸۸ عمیق‌تر شد و با هر بحران اجتماعی و سیاسی، جمعیت تازه‌ای به این گروه اضافه می‌شوند.

معصومه، آخرین باری که بیننده برنامه‌های تلویزیون جمهوری اسلامی بوده، سال ۸۸ بوده و پس از آن اخبار و وقایع را از رسانه‌های دیگر دنبال کرده است. او می‌گوید: «نوروز برای من یک مراسم مهم ملی است که تحت هر شرایطی آن را جشن می‌گیرم. این جشن به معنای ساز و رقص نیست، بلکه یک گردهمایی فامیلی است.»

به اعتقاد او، جمهوری اسلامی ظرف سال‌های گذشته به طور مداوم تلاش کرده است که آیین‌های ایرانی را کم‌رنگ کند و یا نام‌های دیگری برای آن انتخاب کند، اما مردم نباید این اجازه را به حکومت بدهند. 

با وجود ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های اعلام شده، ویدئوهایی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که نشان می‌دهد مردم مراسم چهارشنبه‌سوری را جشن گرفته‌اند.

سنگربندی میان مردم و حاکمیت

آمار دقیقی از تعداد حامیان حکومت جمهوری اسلامی که گوش به فرمان دستورات آن هستند در دست نیست، اما تقابل‌های میان مردم و حاکمیت قابل مشاهده است.

۱۶ اسفندماه صادق حسینی، فرمانده سپاه پاسداران ایلام اعلام کرد که هیچ دستگاهی در ایام نوروز مجاز به صدور مجوز برای برگزاری جشن نیست و با افرادی که در فضای مجازی یا حقیقی اقدام به سازماندهی و جمع‌آوری پول برای برگزار جشن کنند، «برخورد جدی» خواهد شد. به گفته او، برنامه‌های فرهنگی و نوروزی باید تحت نظارت صداوسیما، میراث فرهنگی و سازمان تبلیغات اسلامی به‌صورت کنترل‌شده اجرا شود تا از بروز هرگونه ناهنجاری جلوگیری شود.

تاکید این فرمانده سپاه بر روزهای خاصی از ایام ماه رمضان و یا شب‌های قدر نیست، بلکه منظور او تمام روزهای نوروز است که مقارن با ماه رمضان است.

در سال‌های گذشته نیز سال تحویل و یا مراسم نوروز به صورت عمومی برگزار نمی‌شد، اما ورودی شهرها مزین به سفره‌های هفت‌سین بود. صدا و سیما نیز در این ایام تلاش می‌کرد برنامه‌های طنز داشته باشد، اما امسال اعلام شده که برنامه‌های ویژه نوروزی پس از پایان شب‌های قدر نمایش داده خواهد شد. این اتفاق در سال‌هایی که نوروز با ماه‌های محرم و صفر هم‌زمان شده بود نیز، تکرار شده بود.  

سارا کعبی، جامعه‌شناس، در تحلیل تضادی که میان مراسم ملی و مذهبی ایجاد شده و واکنش مردم، می‌گوید: «به طور مشخص بخشی از جامعه ایرانی راه خود را از حاکمیت، فرمان‌ها و دستورهای آن جدا کرده است. این گروه حتی شامل افراد متدین نیز می‌شوند. گروهی معتقدند دین خود را دستمایه سیاست‌ورزی حکومت نمی‌کنند. این گروه ممکن است آداب و رسوم نوروزی را که شامل سفره هفت سین و یا خرید آجیل و شیرینی می‌شود، به جا نیاورد، اما با برگزارکنندگان تقابلی نخواهند داشت.»

یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید

به گفته او، در مقابل این گروه کسانی قرار دارند که تلاش می‌کنند خلاف جهت دستورات حکومتی عمل کنند و آن را به سخره بگیرند.

او می‌گوید: «در اولین نوروز پس از جنبش ژینا، دقایقی بعد از سال تحویل، در محله‌های مختلف ایران صدای شعار مردم علیه حکومت و شخص نخست کشور شنیده شد، این در حالی که در شب‌های معمول این اتفاق رخ نمی‌داد. در اصل مردم تلاش می‌کنند از هر فرصت و موقعیتی استفاده کنند تا این فاصله عمیق را نشان دهند و به هر شیوه‌ای مخالفت خود را اعلام می‌کنیم.»

آگهی

با وجود تهدیدهای حکومتی، مردم تصاویر جشن‌ها و مراسم‌های خود را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند و این شکست سیاست‌های اعمال محدودیت دولت و حکومت را نشان می‌دهد.

عزاداری بر نوروز اولویت دارد

بخشی از جامعه ایرانی همچنان به آیین‌های مذهبی معتقد است و آن را ارجح بر مراسم‌ ملی و ایرانی می‌داند.

سهیل فردی مذهبی است، اما اعتقادات دینی‌اش را جدا از امر و نهی‌های حکومتی می‌داند. او می‌گوید: «حتی اگر حکومت مراسمی رسمی برای نوروز برگزار می‌کرد، به دلیل آن که اعتقادی به دستورات حکومتی ندارم، مراسم مذهبی‌ام را به جا می‌آوردم. به دلیل اعتقاداتم، سفره هفت سین نخواهم داشت.»

پسر او جوان ۲۲ ساله‌ای است که برای سال تحویل قرار است در کنار دوستانش نوروز را جشن بگیرد. او در مورد ممنوعیت حکومتی می‌گوید: «حکومتی می‌تواند فرمان ممنوعیت صادر کند که محبوبیتی در میان مردم داشته باشد، نه حکومتی که توان مدیریت قیمت سیب زمینی و پیاز را هم ندارد. به همین دلیل ما امسال خیلی پرشور نوروز را جشن می‌گیریم، چرا که حکومت می‌خواهد ما فقط عزادار باشیم و با هر جشن و شادی مخالف است.»

آگهی

خانم کعبی معتقد است: «بخشی از جامعه متدین ایرانی، راه خود را می‌رود، به خصوص بخش که وابستگی‌های حکومتی ندارد. این گروه ترجیح می‌دهد دخالتی در اعتقادات و یا رفتارهای سایر گروه‌ها نداشته باشد و به نوعی معتقد به “عیسی به دین خود و موسی به دین خود” است. اما بخشی از جامعه که وابستگی‌های مادی و یا معنوی به حکومت دارند، همچنان در مراسم و مناسبات شخصی دیگران مداخله می‌کنند.»

این جامعه‌شناس می‌گوید: «به دلیل شکاف عمیق میان بخشی از بدنه جامعه و حاکمیت، برخی ترجیح می‌دهند خلاف دستورات حکومتی عمل کنند و آن را نوعی مبارزه می‌دانند.»   

حکومت جمهوری اسلامی ترجیح داده است سال ۱۴۰۴ را با خط و نشان و ایجاد محدودیت برای مردم آغاز کند، آن هم در شرایطی که اقتصادی کشور در شرایط بحرانی است و مردم نسبت به شرایط معترض هستند و امیدی به بهبود وضعیت اقتصادی ندارند.