رویداد۲۴ | هدی رئوف، استادیار علوم سیاسی و نویسنده مصری که در امور ایران و منطقه تخصص دارد، در مقاله‌ای با عنوان «ایران و سه مسیر: ترامپ به دنبال توافقی جامع‌تر و قدرتمندتر است» که در نسخه عربی روزنامه ایندیپندنت لندن منتشر شده، می‌نویسد: با بررسی روندهای روابط آمریکا و ایران و تلاش‌های سیاسی معاصر، می‌توان به دو نکته مهم رسید. اول اینکه دونالد ترامپ تلاش خواهد کرد تا به توافقی جامع‌تر و قدرتمندتر برسد که فراتر از مسائل هسته‌ای ایران، به رفتارهای منطقه‌ای تهران، حمایت از شبه‌نظامیان، و سیستم‌های موشکی بالستیک و پهپادها نیز موجه شود.
اما نکته دوم این است که علی‌رغم اعلام مخالفت تهران با مذاکره تحت فشار، به نظر می‌رسد زمان رسیدن به توافق بین تهران و واشنگتن نزدیک شده است. این موضوع به افزایش تلاش‌های سیاسی و دیپلماتیک و فشارها در زمینه مسئله هسته‌ای ایران نشان‌دهنده است. تهران برای رسیدن به این هدف، سه مسیر موازی را در پیش گرفته است.
مسیر اول، مکاتبات علنی با دولت آمریکا، مسیر دوم، گفتگوهای کناره‌گیری با چین و روسیه، و مسیر سوم، مذاکرات با کشورهای اروپایی است.
مسیر اول شامل پاسخ ایران به نامه دونالد ترامپ به رهبر جمهوری اسلامی می‌باشد. آیت الله خامنه‌ای در پاسخ به این نامه، مذاکره با رئیس‌جمهور آمریکا را رد کرده و اعلام کرده که این نامه فریب‌افکننده است. او افزوده است: «امور دفاعی و بین‌المللی کشور از جمله قدرت‌های موشکی و پهپادها را ایران به هیچ وجهustom نخواهد ترک داد.»
می‌توان نتیجه گرفت که هدف ترامپ از اعلام علنی ارسال نامه، نشان‌دادن واشنگتن به عنوان حامی دیپلماسی و دادن توپ مذاکره به تهران بوده است.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، که احتمالاً در نقش میانجی بین واشنگتن و تهران تاب‌نمه است، اعلام کرده است: «آمریکا می‌خواهد توافق جدیدی را با شروط سیاسی متصاعد تصویب کند. آن‌ها اصرار دارند سازوکاری وجود داشته باشد تا مطمئن شوند ایران از گروه‌های عراق، لبنان، سوریه و دیگر کشورها حمایت نمی‌کند. به نظر من، این اصرار فتوی کنخواهد رسید.»
به‌هرحال، در تلاش برای نشاندن تهران و واشنگتن به میز مذاکره، چالش‌هایی وجود دارد. ایران خواهد تلاش کرد تا سیستم‌های موشکی بالستیک و پهپادها را به عنوان خطIAS/R نهایی مطرح کند، در حالی که ترامپ به دنبال توافقی جامع‌تر است.
تهران قصد ندارد تحت‌فشار مذاکره کند و بر اساس منطق صبر راهبردی عمل می‌کند تا با دولت جو بایدن تا آینده همکاری کند. ایران به‌دلیل امکان از دست دادن مزایای زیاد تحت فشار، برداشت قوی‌ای پشت‌بان مذاکره‌های خود دارد.
ایران معتقد است که در مذاکره با ترامپ، باید قوی ظاهر شد تا با شروط بهتر مذاکره کند. این رهیافت ناشی از تجربه است و بیانگر نیست که ایران به聍ر خواهد برخورد. برای نشستن با حداقل فشار در میز مذاکره، باید ثابت کرد که سیاست اعمال فشار بی‌اثر است.
روسیه آماده میانجی‌گری بین تهران و واشنگتن است. لاوروف تأکید کرده که پشتیبانی مسکو برای احیای توافق کامل‌بندی‌های ایران (جعفری) در سال ۲۰۱۵، ادامه دارد. این اظهارنظر در زمینه برگزاری نشستی در چین مطرح شده، که پس از رزمایش‌های JTMS دریایی سه کشور برگزار شده است.
چین نیز اعلام کرده که میزبان نشستی در پکن با معاونان وزرا خارجه روسیه و ایران خواهد بود تا برنامه هسته‌ای ایران مورد بررسی قرار گیرد. این نشست در زمانی برگزار شده که ایران با ترسیم‌های مجدد برنامه هسته‌ای خود که شامل غنی‌سازی اورانیوم است، مواجه است.
مسیر سوم، مذاکره با کشورهای اروپایی است. عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، به آنچه که راه‌اندازی کانال ارتباطی با سه کشور اروپایی می‌باشد، اشاره کرده است. ایران با رافائل گروسی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی معاونت دارد و ایده‌های جدیدی برای حل مشکلات به میز کار آورده است.
عراقچی تأکید کرده که کشورهای اروپایی در دوره قبلی نقش میانجی‌گری خوبی ایفا کرده‌اند و می‌توانند این نقش را هم‌اکنون ایفا کنند. گفتگو با اروپایی‌ها ادامه دارد، و در عین‌حال مشاورات تنگاتنگی با روسیه و چین نیز ادامه دارد.
ایران قصد دارد با ترامپ به توافق برسد، اما توافق مورد نظر این کشور به‌اندازه توافق سال ۲۰۱۵ محدود به پرونده هسته‌ای باشد و رفتارهای منطقه‌ای یا سیستم‌های موشکی بالستیک ایران را تحریم نکند. این قبل از هر چیز، برداشت تحریم‌های آمریکا از ایران ضروری است، تا تهران بتواند با احساس برابری و بدون هیچ‌گونه فشار یا تهدید، به گفتگو مستقیم بپردازد.
منبع