مریخ‌نورد «کنجکاوی» ناسا توانست بزرگترین ترکیبات آلی‌یافته در مریخ را شناسایی کند. این یافته‌ها مجدداً مسئله‌ای را مطرح می‌کنند که آیا میلیاردها سال پیش حیات در این سیاره وجود داشته است؟
این ترکیبات در نمونه‌های سنگی از منطقه «یِلونایف بای» کشف شده‌اند. این منطقه زمانی بخشی از یک دریاچه باستانی بوده و عناصر مورد نیاز برای شکل‌گیری حیات را در دورانی گرم‌تر و مرطوب‌تر از مریخ در خود داشته است. سن این سنگ‌ها به حدود ۳.۷ میلیارد سال قدمت می‌رسد.
آزمایش‌ها نشان داده که این سنگ‌ها حاوی آلکان‌های زنجیره‌بلند هستند، که تصور می‌شود بقایای اسیدهای چرب باشند. هرچند این ترکیبات می‌توانند از واکنش‌های شیمیایی غیرزیستی نیز شکل گرفته باشند، اما این مولکول‌ها همچنین در غشای سلولی موجودات زنده روی زمین دیده می‌شوند.
پژوهشگران با این حال ادعا نمی‌کنند که این یافته‌ها نشانه‌ای قطعی از وجود حیات در مریخ هستند. آن‌ها مشخص می‌کنند که مدارک کافی برای چنین ادعایی در دست نیست، اما یکی از کارشناسان این ترکیبات را بهترین فرصت برای شناسایی بقایای احتمالی حیات در مریخ می‌داند.
دکتر کارولین فریسینت، شیمی‌دان تحلیلی و رهبر این پژوهش از آزمایشگاه مشاهدات فضایی و جوی نزدیک پاریس، می‌گوید: «این ترکیبات می‌توانند منشا زیستی یا شیمیایی داشته باشند. اگر واقعاً اسیدهای چرب زنجیره‌بلند باشند، ممکن است حاصل تجزیه غشای سلول‌هایی باشند که ۳.۷ میلیارد سال پیش در مریخ وجود داشته‌اند.»
مریخ‌نورد «کنجکاوی» از فرودش در دهانه گیل در سال ۲۰۱۲، بیش از ۳۲ کیلومتر در سطح مریخ حرکت کرده است. شش سال پس از آغاز ماموریت، این ربات برای اولین بار مولکول‌های آلی، اما کوتاه‌زنجیره را در سنگ‌های گِلی باستانی کشف کرد.
در تحقیقات اخیر، فریسینت و همکاران با استفاده از روش‌های جدید، نمونه‌ای از همان سنگِ گلی را دقیق‌تر بررسی کردند. این بار، موفق به شناسایی ترکیبات آلی زنجیره‌بلندی شدند، از جمله دکان، اون‌دکان و دودکان.
بحث‌ها نشان دادند که نمونه سنگ مریخی به نام «کامبرلند» احتمالاً حاوی اسیدهای کربوکسیلیک یا اسیدهای چرب بوده که در فرآیند حرارت‌دهی به آلکان تبدیل شده‌اند.
پژوهشگران در مجله «مقالات آکادمی ملی علوم آمریکا» نوشتند: «البته این اسیدها می‌توانند از فرآیندهای غیرزیستی نیز به‌وجود آیند؛ اما این ترکیبات در زمین تقریباً همیشه در فرایندهای زیستی تولید می‌شوند و ممکن است در مریخ نیز نقش مشابهی داشته باشند.»
اسیدهای چربی که توسط موجودات زنده بر روی زمین تولید می‌شوند، معمولاً تعداد زوجی از اتم‌های کربن دارند. در ترکیبات کشف‌شده در مریخ نیز نشانه‌هایی از این الگو مشاهده می‌شود.
این کشف نشان می‌دهد که حتی اگر این ترکیبات نشانه‌ای از حیات نباشند، دست‌کم می‌توانند ادله‌ای از ماندگاری ترکیبات آلی برای میلیاردها سال در سنگ‌های مریخ باشند. این نکته امیدها برای کشف بقایای احتمالی حیات در مریخ را افزایش می‌دهد.
پرسش اصلی این است که گام بعدی چه باید باشد؟ مریخ‌نورد «کنجکاوی» نمونه‌ای دیگر از همین سنگ را همراه دارد و دانشمندان می‌خواهند آن را برای کشف ترکیبات آلی زنجیره‌بلند بیشتر بررسی کنند، ترکیباتی که ممکن است نشانه‌های بیشتری از اسیدهای چرب با تعداد زوج اتم کربن در خود داشته باشند. اما حتی با وجود چنین یافته‌هایی، نتیجه قطعی گرفتن سخت خواهد بود.
پروفسور جان آیلر، زمین‌شناس و شیمی‌دان از مؤسسه فناوری کالیفرنیا، می‌گوید که بررسی ایزوتوپ‌های کربن و هیدروژن در این ترکیبات آلی می‌تواند منشا آن‌ها را مشخص کند. اما این آزمایش‌ها تنها در چند آزمایشگاه محدود روی زمین ممکن است و تجهیزات مورد نیاز هنوز در مریخ موجود نیست. بهترین راه برای به دست آوردن نتایج قطعی، آوردن نمونه‌های مربوط به زمین خواهد بود.