رویداد۲۴ | روح انگیز درّی: الکساندر گریگوریویچ لوکاشنکو نخستین رئیس‌جمهور بلاروس که از او به عنوان آخرین دیکتاتور اروپا یاد می‌شود، مردی است که بالغ بر سه دهه است که رییس جمهور این کشور است و در بهمن ماه امسال در هفتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری باز هم رییس جمهور باقی ماند!

وی از متحدان سر سخت و دوستان ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه است و اتحادیه اروپا اعلام کرد که انتخابات بلاروس را به رسمیت نمی‌شناسد. کایا کالاس مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز گفت که لوکاشنکو هیج مشروعیتی ندارد.

دوره‌های ریاست جمهوری در بلاروس ۵ ساله هستند، اما لوکاشنکو در سال ۲۰۰۴ با تغییر قانون اساسی توانست محدودیت‌های دوره‌ای را لغو کند و به این ترتیب امکان ادامه ریاست‌جمهوری خود را برای دوره‌های بیشتر فراهم کرد.

بالغ بر ۲ سال پیش در زمانی که سطح تنش بین روسیه و اوکراین به اوج خود رسیده بود و احتمال درگیری نظامی بیش از هر زمان دیگری تقویت شده بود، لوکاشنکو در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران مبنی بر این که «فهم و تصویر شما از دموکراسی در بلاروس چیست؟» از زبان طنز و کنایه استفاده کرد و گفت: «می‌دانی، من یک دیکتاتور هستم؛ و فهم دموکراسی برای من مشکل است».

لوکاشنکو؛ پسری بی پدر که طعنه می‌شنید

لوکاشنکو در ۳۰ اوت ۱۹۵۴ در شهرک کوپیس در منطقه ویتبسک جمهوری سوسیالیستی شوروی بلاروس به دنیا آمد. لوکاشنکو با مصاحبه‌ای که در سال ۲۰۰۹ انجام شد، گفت که تولد واقعی او ۳۱ اوت است، مانند تاریخ تولد یکی از سه پسرش؛ نیکلای.

لوکاشنکو در دوران کودکی خود بدون پدر بزرگ شد و باعث شد که همکلاسی هایش به خاطر داشتن مادری مجرد مورد تمسخر قرار گیرد. به همین دلیل، منشأ نام پدری او که «گریگوریویچ» است، مشخص نیست و شایعات مختلفی در مورد هویت پدر لوکاشنکو وجود دارد؛ بسیاری می‌گویند پدرش مرد یک کولی بود که از منطقه محلی زندگی مادرش عبور می‌کرد.

مادر او، اکاترینا تروفیمونا لوکاشنکو پسر دیگری بزرگتر از الکساندر به دنیا آورد که بعداً در تاریخی نامعلوم درگذشت. اکاترینا در راه آهن، در یک کارگاه ساختمانی، در کارخانه کتان در اورشا و در نهایت به عنوان خدمتکار شیر در اسکندریه، دهکده کوچکی در شرق بلاروس، نزدیک به مرز روسیه، مشغول به کار شد.

لوکاشنکو؛ خدمت در ارتش شوروی و پیوستن به حزب کمونیست

لوکاشنکو به دبیرستان اسکندریه رفت و در سال ۱۹۷۵ پس از ۴ سال تحصیل از مؤسسه آموزشی موگیلف (دانشگاه دولتی آ. کولشوف فعلی موگیلف) در موگیلف فارغ التحصیل شد. او همچنین تحصیلات خود را در آکادمی کشاورزی بلاروس در هورکی در سال ۱۹۸۵ به پایان رساند.

او از سال ۱۹۷۵ تا ۱۹۷۷ در نیرو‌های مرزی شوروی به عنوان مربی بخش سیاسی واحد نظامی شماره ۲۱۸۷ ناحیه مرزی غربی در برست خدمت کرد و از ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۲ نیز در ارتش شوروی فعالیت داشت.

لوکانشنکو در سال ۱۹۷۹ به حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی و حزب کمونیست بلاروس پیوست.

لوکاشنکو و ژست‌های ضدفساد و پوپولیستی

در سال ۱۹۹۰، لوکاشنکو به عنوان معاون شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی بلاروس انتخاب شد. او پس از به دست آوردن شهرت به عنوان چهره مخالف و مبارز علیه فساد، در آوریل ۱۹۹۳ به عنوان رئیس موقت کمیته مبارزه با فساد پارلمان بلاروس نیز انتخاب شد.

در اواخر سال ۱۹۹۳، او ۷۰ مقام ارشد دولتی، از جمله استانیسلاو شوشکویچ، رئیس شورای عالی و ویاچسلاو کبیچ، نخست وزیر، را به فساد مالی از جمله سرقت بودجه دولتی برای اهداف شخصی متهم کرد؛ اتهاماتی که تنها برای لوکاشنکو دست آورد‌های پوپولیستی داشت و هرگز در دادگاه اثبات نشد.

لوکاشنکو؛ مردی که می‌خواهد همیشه رییس جمهور باشد

قانون اساسی جدید بلاروس که در اوایل سال ۱۹۹۴ تصویب شد، راه را برای اولین انتخابات ریاست جمهوری هموار کرد. شش نامزد در دور اول شرکت کردند؛ از جمله لوکاشنکو که به عنوان یک فرد مستقل در یک پلتفرم پوپولیستی به مبارزات انتخاباتی پرداخت.

او در مصاحبه‌ای با نیویورک تایمز اعلام کرد: “من نه با چپ‌ها هستم و نه با راست‌ها. اما با مردم در برابر کسانی هستم که آنها را غارت می‌کنند و فریب می‌دهند. لوکاشنکو ۴۵.۱ درصد آرا را به دست آورد و نخستین رییس جمهور بلاروس شد. جایگاهی که تا امروز هم ادامه داشته و البته منتقدین بسیار جدی را نیز به خود اختصاص داده است.

مهرماه سال جاری، رئیس کمیسیون انتخاباتی جمهوری بلاروس اعلام کرد که الکساندر لوکاشنکو، رئیس جمهور این کشور با کسب ۵/ ۸۳ درصد آرا، بار دیگر در پست خود ابقا شده است. میزان مشارکت در انتخابات حدود ۸۶ درصد اعلام شده است.

بر اساس گزارش‌های خبرگزاری‌های بین‌المللی، در روز انتخابات در مرکز شهر مینسک، پایتخت بلاروس صد‌ها نفر از مخالفان لوکاشنکو علیه این انتخابات تظاهرات کردند. با این وجود او از مهرماه امسال دوباره برای یک دوره ۵ ساله رییس جمهور است.

لوکاشنکو؛ رییس جمهور بلاروس که دل در گرو مسکو دارد

بلاروس با شمار زیاد زندانیان سیاسی‌اش، از جمله کشور‌های اروپایی است که در آن حقوق بشر نقض می‌شود. از سال ۲۰۰۶، اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا گاهی لوکاشنکو و سایر مقامات بلاروسی را به‌دلیل نقض حقوق بشر تحریم کرده‌اند این کشور از نظر اقتصادی به روسیه وابسته است و یکی از اعضای “اتحادیه اوراسیا” است. روسیه و قزاقستان دو عضو مهم دیگر این اتحادیه هستند.

از نظر سیاسی نیز روسیه و بلاروس متحد و شرکای سیاسی یکدیگر هستند، اما در جریان بحران شرق اوکراین، بلاروس و رئیس جمهورش، لوکاشنکو متوجه شدند که روسیه تمام سرزمین‌های همسایه خود را جزیی از خاک خود تلقی می‌کند.

علی رغم این موضوع او روز بعد از انتخابات ریاست جمهوری اخیر اعلام کرد که کشورش اتحاد سیاسی و نظامی خود را با روسیه حفظ خواهد کرد. او گفت، ما با روسیه متحد هستیم و این یک اتحاد سیاسی و نظامی است. به گفته لوکاشنکو، در صورتی که درگیری نظامی رخ دهد، بلاروس در کنار روسیه وارد عمل خواهد شد.

لوکاشنکو و حواشی بی پایان؛ از ماجرا‌های کرونا تا وام‌های اقتصادی عجیب از روسیه

لوکاشنکو مخالف شوک‌درمانی اقتصاد در دوران گذار پس از شوروی بود، براین باور بود که شوک درمانی باعث می‌شود تا جامعه نوعی از سرمایه‌داری مقررات زدایی شده را بپذیرد، این سیاست در کوتاه مدت به‌طور کلی بلاروس را از رکود اقتصادی مانند سایر کشور‌هایی که پس از اتحاد جماهیر شوروی مانند روسیه درگیر رکود شدند را در امان نگه داشت. او همچنین از مالکیت دولتی صنایع مهم در بلاروس حمایت کرده‌است. دولت لوکاشنکو همچنین برخی از نماد‌های دوران اتحاد جماهیر شوروی را که می‌توان آن را در نشان و پرچم بلاروس مشاهده کرد، پس از همه‌پرسی سال ۱۹۹۵، حفظ کرد. به دنبال همین همه‌پرسی و در پی انحلال شورای عالی بلاروس، قدرت بیشتری به لوکاشنکو داده شد، روابط اقتصادی بلاروس با روسیه تقویت شد و سرانجام منجر به ایجاد کشور متحد با روسیه شد. این اتحاد به بلاروسی‌ها امکان داد تا آزادانه به روسیه سفر کنند، کار کنند و تحصیل کنند و بالعکس. البته در طی نزدیک به سه دهه گذشته همیشه هم این روابط حسنه نبوده است.

نحوه رسیدگی دولت او به بیماری کروناویروس کووید ۱۹ در بلاروس منجر به نارضایتی گسترده مردم نسبت به دولت وی شد. انتخابات مناقشه برانگیز ریاست جمهوری بلاروس در ۲۰۲۰ نیز منجر به اتهامات گسترده‌ای در مورد تقلب در آرای انتخابات شد، این موضوع به شدت اعتراضات ضد دولتی را تقویت کرد تا جایی که لوکاشنکو اکنون با مخالفت بی‌سابقه‌ای با حکومت خود رو‌به‌رو است

به لوکاشنکو اعتماد نکنید

سوتلانا الکسیویچ، نویسنده بلاروس و برنده جایزه ادبی نوبل سال ۲۰۱۵ از چهره‌های مطرح مخالف و منتقد لوکاشنکو است. او پیش از پایان انتخابات ریاست جمهوری بلاروس با خبرنگاران گفت‌و‌گو و اعلام کرد که انتخاب مجدد لوکاشنکو قطعی است.

او می‌گوید مخالفان لوکاشنکو متفرق و افکار عمومی به وسیله تبلیغات دولتی مسموم شده است. برنده جایزه ادبی نوبل امسال لوکاشنکو را فرد غیرقابل اعتمادی دانست که حتی شرکای خارجی او هم نمی‌توانند روی او حساب کنند.