محمدرضا عارف در نشستی با شرکت‌کنندگان سومین همایش همکاری‌های اقتصادی ایران و آفریقا، تاکید کرد که قاره آفریقا به عنوان یکی از قطب‌های مهم توسعه در آینده جهان مرور می‌کند. او افزود که راهبرد توسعه روابط و همکاری‌های صمیمانه با کشورهای آفریقایی در تمامی بخش‌ها، در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد.
معاون اول رئیس‌جمهوری در این نشست که مقامات عالی‌رتبه، وزرا، روسای هیات‌های آفریقایی، روسای اتاق‌های بازرگانی، نمایندگان و فعالان بخش خصوصی کشورهای آفریقایی و سازمان‌های مهم منطقه‌ای آفریقایی در آن حضور داشتند، به دستاورد‌های برگزاری اجلاس‌های پیشین همکاری‌های ایران و آفریقا اشاره کرد اما این دستاورد‌ها عملی و اجرایی نشده‌اند. او تأکید کرد که با گسترش روابط و توافقات ایران با کشورهای آفریقایی باید نحوه پیگیری و اجرایی کردن آن‌ها مورد توجه قرار گیرد.
عارف به تاریخ طولانی تعاملات ایران با کشورهای آفریقایی از قرن‌های گذشته تاکنون اشاره کرد و گفت: این سابقه طولانی می‌تواند گرانداری اساسی برای گسترش روابط ایران با این قاره باشد.
معاون اول رئیس‌جمهوری با بیان دستاورد‌های جمهوری اسلامی ایران بر بخشي از تحریم‌های بی‌پایان و ظالمانه و با بهره‌گیری از بهره‌برداری از منابع داخلی، افزود که ایران در حوزه‌های کشاورزی، صنعتی، علمی و فناوری، به‌خصوص فناوری‌های پیشرفته، خود اتکایی شده و پیشرفت‌های فناوری‌ای کسب کرده که جمهوری اسلامی ایران را در موقعیتی مناسب قرار داده است تا نیاز‌های کشورهای دوست و علاقه‌مند را بدون محدودیت برآورده کند.
عارف با تأکید بر اهمیت تعاملات متوازن و متعادل در سیاست خارجی، اظهار داشت که توسعه صادرات و واردات به صورت همزمان مورد اولویت قرار گرفته و لازم است امکانات کشورهای آفریقایی برای ایران شناسایی شوند تا بتوانیم با دیدگاه تکمیلی به اقتصاد کشورهای آفریقایی نگاه کنیم و از طرفی از ظرفیت‌ها و امکانات کشورهای آفریقایی بهره‌برداری کنیم.
معاون اول رئیس‌جمهوری به ضرورت شناسایی امکانات و ظرفیت‌های کشورهای آفریقایی و ایران اشاره کرد و افزود که فعال کردن بخش خصوصی و تسهیل رفت و آمد‌ها و گردشگری می‌تواند به شناسایی این ظرفیت‌ها و امکانات کمک کند.
او به معیوبی‌های بروکراسی و نظام اداری اشاره کرد که باتوجه به موانع وجودی مانع توسعه روابط هستند. او تأکید کرد که موانع قانونی و سایر موانع باید توسط اختیارات دولت‌ها و وزرا شناسایی و برطرف شوند تا توسعه روابط تسهیل گردد.
عارف اعلام کرد که جلسات ستاد آفریقا با دبیرخانه فعال و قوی در دولت چهاردهم ایجاد شده و به دنبال رسیدگی به درخواست‌ها و نظرات کشورهای آفریقایی است.
او بر خلاف ادعاهای غربی‌ها که ایران‌ترسی را تبلیغ می‌کنند، بیان کرد که باید تعاملات با کشورهای متمدن و فرهنگی آفریقا فعال شود تا تهدیدات غیرمنطقی ایجاد شده توسط کشورهای غربی نسبت به ایران رفع شود.
معاون اول رئیس‌جمهوری راهبرد غربی‌ها را مورد انتقاد قرار داد که می‌کوشند منابع قاره آفریقا را خالی از حیات غرب بهره‌بگیرند و با نگاه به حیف و حاسدی به قاره آفریقا نگاه می‌کنند. او تأکید کرد که وظیفه ایران خنثی کردن این راهبرد غیراخلاقی است.
عارف اظهار داشت که قاره آفریقا دارای مردمی متمدن و علاقه‌مند به توسعه روابط است و باید همکاری‌ها و حضور کشورهای آفریقایی در نهادهای منطقه‌ای را گسترش داد.
او به این نکته اشاره کرد که کشورهای غربی از برترین دانشمندان کشورهای جنوب برای پیشرفت‌های فناوری خود استفاده می‌کنند.
معاون اول رئیس‌جمهوری ابراز امیدواری کرد که در سال آینده اجلاس سران همکاری‌های ایران و آفریقا برگزار شود و با برنامه‌ریزی مناسب به دستاورد‌های بهتری در توسعه روابط ایران و آفریقا برسد.
عارف در ابتدای سخنان خود از تمامی کشورهای آفریقایی حاضر در اجلاس همکاری‌های ایران و آفریقا برای همدردی در مورد حادثه وقوعی در بندر شهید رجایی قدردانی کرد.
او با بررسی ضرورت توسعه روابط ایران با آفریقا از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، اظهار داشت که ایران طبق ارزش‌های حاکم بر انقلاب اسلامی و دین اسلام، این راهبرد را در سیاست خارجی خود به کار گرفته است. توسعه روابط سیاسی در اوایل انقلاب اسلامی به عنوان پشتکار توسعه همکاری‌ها در بخش‌های دیگر مطرح شده است.
عارف بر خ取胜ای موانع اصلی گسترش روابط ایران و آفریقا، معیوبی‌های حمل و نقل اشاره کرد و آمد که فاصله زیاد و ضعف حمل و نقل مانع اصلی توسعه این روابط بوده است. او امیدوار بود که با رویکرد مشترک ایران و کشورهای آفریقا، مشکلات موجود در حوزه حمل و نقل حل گردد.