تاریخ انتشار: ۳/۵/۲۰۲۵ – ۲۳:۱۹ +2 گرینویچ • به‌روزرسانی شده در: ۴/۵/۲۰۲۵ – ۱۹:۴۸ +2 گرینویچ
ارتش پاکستان در صبح‌روز شنبه اعلام کرد که آزمایش موشکی بالیستیک سطح‌به‌سطحی با برد ۴۵۰ کیلومتر را به روز کرده است. مقام‌های نظامی اعلام کردند که این آزمایش هدف داشته است تا اطمینان حاصل کنند از آمادگی عملیاتی نیروها و پارامترهای فنی را بررسی کنند. این آزمایش می‌تواند به عنوان واکنشی روشن به تنش‌های اخیر با هند دانسته شود، به‌ویژه پس از حمله مرگبار ۲۲ آوریل در کشمیر که ۲۶ نفر، بیشتری از آن‌ها هندوها، کشته شدند. هند این حمله را به پاکستان نسبت داد، که این اتهام را تکذیب کرده است.
در ماه‌های اخیر، افزایش تنش در زمینه‌های دیگر نیز مشاهده شده است. هند به توافق تقسیم آب رود سند (ایندوس) تعلیق داده، پروازهای پاکستانی را از فضای هوایی خود منع کرده و سطح روابط دیپلماتیک را کاهش داده است. پاکستان نیز دیپلمات‌های هندی را اخراج کرده و فضای هوایی خود را برای هواپیماهای هندی بسته است. همزمان، تبادل آتش در خطوط مرزی کشمیر شدت یافته و خطر اشتباهات کوچک که می‌توانند آتش‌سوزی‌های بزرگ را برانگیزند، بیش از پیش وجود دارد.
آزمایش موشکی پاکستان در این شرایط حساس، تنها به عنوان یک نمایش قدرت در نظر گرفته نمی‌شود، بلکه یک پیام مشخص به هند و جهان است: آمادگی دفاعی اسلام‌آباد همچنان قابل اعتماد است و در صورت نیاز، پاکستان می‌تواند واکنش نظامی خود را اعمال کند.
از آنجا که هر دو کشور زرادخانه‌های هسته‌ای دارند و عضو پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی نیستند، هر گونه تشدید تنش‌ها موجب نگرانی‌های جهانی می‌شود. هند رسمی‌ترین‌ها را در پیروی از سیاست عدم استفاده از سلاح هسته‌ای اعلام داشته است، در حالی که پاکستان یک رهبری هسته‌ای انعطاف‌پذیرتر دارد و در شرایط تهدید وجودی، حتی از استفاده اولیه این اسلحه استفاده می‌کند.
هر دو کشور حدود ۱۵۰ تا ۱۶۰ کلاهک هسته‌ای دارند، اما به نظر می‌رسد پاکستان با تعداد بیشتر کلاهک‌ها و راهبرد خاص خود در استفاده از سلاح‌های هسته‌ای، خطرات بیشتری را برای روابط بین‌المللی ایجاد می‌کند.
در حالی که احتمال جنگ تمام‌عیار هسته‌ای بعید است، اما خطر آن زمانی افزایش می‌یابد که ارتباطات دیپلماتیک قطع شوند یا یک درگیری مرزی به سرعت از کنترل خارج شود. در این شرایط، قدرت‌های جهانی با دقت به اشتباهات محاسباتی نگران هستند، اشتباهاتی که در گذشته بین دو کشور رخ داده است.
پاکستان از متحدان خود در خلیج فارس، مانند عربستان سعودی و امارات، خواسته که میانجی‌گری کنند. سازمان ملل نیز با انتصاب فرستاده‌ای ویژه تلاش‌هایی برای شروع مذاکرات صلح انجام داده است. در این حوزه، اگر هر دو کشور تحت فشار بین‌المللی دست به خویشتنداری بزنند، مسیر کاهش تنش‌ها ممکن است هموار شود.
از سوی دیگر، با توجه به تبادل آتش در کشمیر و آماده‌باش‌های مرزی، خطر درگیری نظامی محدود در روز‌ها یا هفته‌های آینده وجود دارد. حملات هدفمند، حملات هوایی کوتاه‌مدت یا درگیری‌های زمینی در مناطق مرزی می‌توانند بدون رسیدن به سطح جنگ کامل انجام شوند. اما خط بین “درگیری محدود” و “افزایش بی‌پایان تنش” بسیار باریک است.
اگر یکی از طرفین ضربه‌ای جدی وارد کند یا در پاسخ به تهدیدات مستقیم عمل نظامی گسترده‌ای انجام دهد، هر دو کشور می‌توانند به درگیری گسترده‌ای بپردازند که نیروهای سه‌گانه خود را در آن گنجانند. چنین درگیری‌ای نه تنها جان هزاران انسان را به خطر می‌اندازد، بلکه همچنین ثبات ژئوپولیتیک منطقه جنوب آسیا را برای سال‌های آینده تهدید می‌کند.
در صورت تشدید تنش‌ها، پیامدهای اقتصادی و اجتماعی برای هر دو کشور سنگین خواهد بود. پاکستان که در مواجهه با بحران‌های مالی قرار دارد، ممکن است در پرداخت بدهی‌ها یا حفظ ثبات ارزی مشکل داشته باشد. هند نیز ممکن است سرمایه‌گذاری خارجی کاهش یابد. همچنین، خشونت‌های فرقه‌ای در مناطق مرزی و فشار بر اقلیت‌های مذهبی می‌توانند وضعیت حقوق بشر را وخیم‌تر کنند.
در این بحران، جامعه بین‌المللی باید فعال‌تر باشد تا به دنبال راه‌حلی پایدار برای کاهش تنش‌ها بین دو کشور هسته‌ای جنوب آسیا باشد.