روحی که در پیام رهبر معظم انقلاب در مناسبت صدمین سالروز تأسیس حوزه علمیه قم حاکم است، بر دو مهم‌ترین جنبه تأکید کرده است. اول اینکه حوزه فراتر از مکانی برای تحصیل و تدریس، مسئول حل مسائل اجتماعی و فرهنگی جامعه می‌باشد. دوم، نقش اساسی حوزه در نظام‌رذی چنین است که تمدن‌سازی در حال حرکت باقی بماند. مسئله انتقال حوزه علمیه از سلطان‌آباد (اراک، عراق عجم) به قم نیز در این بخش توجه شده است.
قم تا زمانی مرکز علمی بوده است. از هجده قرن پیش که توسط مسلمانان مسلط شد، مرکز تحصیلات علمی و دینی بوده و با حضور نمایندگان ائمه در قرن‌های سوم و چهارم اهمیت بیشتری یافت. در دوره صفویه نیز فعالیت علمی داشت، اگرچه به همان سطح قزوین و اصفهان نبود. اما مgaardl در اهمیت قم رخ داد پس از انقلاب مشروطه که علما در مواجهه با این تغییرات سردرگم شدند. این امر باعث شد که علمای برجسته به نزدیک شدن به پایتخت یا بزرگ‌ترین شهر تشیع جهان، یعنی تهران، فکر کنند. این دیدگاه بعد از مشروطه متکثف‌تر شد و با رسیدن رضا شاه به قدرت، تصمیم انتقال نهایی در پیش گرفت.
پیش از شیخ حائری، افراد دیگری نیز این ایده را مطرح کرده بودند، اما تلاش‌ها کامل نشد. مثلاً، وفات محمد فیض قمی در ۱۳۳۳ هجری یا اقدامات اسدالله مامقانی و محمدتقی بافقی در سال‌های مس Ally ی و حاکم‌تر شد. شیخ حائری با دیدگاه دوران‌نگر، این پروژه را به پایان رساند.
سردرگمی علما در انقلاب مشروطه به دو وهو نیاز به حضور علمای برجسته در پایتخت و تعطیلی سیاست‌گری فقها از پایان صفویه تا محصولات مشروطه برمی‌گردد. این پدیده باعث شد که علما برای مواجهه با مطالبات غرب‌گرایان آماده نباشند. اگر سیاست و اندیشه شیعی در این دوره بیش از پیش ادغام شده بود، وحدت علما مانع تئوری‌پردازی‌های خارجی می‌شد. بنابراین، انتقال حوزه به قم با هدف نزدیک شدن به پایتخت و تأثیرگذاری بر تحولات فرهنگی و سیاسی رخ داد. این انتقال به‌ویژه بعد از پیروزی مشروطه، وقتی حکومت پهلوی برگرفت و موضعیت ضددینی را داشت، اهمیت بیشتری یافت.
در تاریخ معاصر، طلاب روز‌ها به بیرون قم می‌رفتند و شب‌ها برای شرکت در دروس باز می‌گشتند. این وضعیت تقلا جدی بود، زیرا حکومت فهمیده بود که حوزه بر سرنوشت سیاسی ایران تأثیر مستقیم دارد و بدون توجه به آن، انجام‌دهنده‌های مدرن نیستند. انتقال حوزه به قم هدف آن بود که تأثیرگذار باشد روی تحولات سیاسی پایتخت و بزرگ‌ترین شهر تشیع جهان. این مسیرسازی توسط شهید مدرس و آیت‌الله کاشانی تا قبل از امام خمینی ادامه یافت. شیخ حائری با دیدگاه طولانی‌مدت، از برخورد مستقیم با پهلوی اول هنگام듯 تا بتواند پنجاه سال بعد، طی انقلاب اسلامی، دودمان پهلوی را بر باد براند.
با پیروزی انقلاب اسلامی، حوزه از وضعیت مخالفت با دولت به همراه‌ریزی با آن تبدیل شد و قم به یکی از کلان‌شهرهای ایران با صدها مدرسه و مؤسسه علمی و مطالعاتی گرفت. هدف رهبری از حوزه تولید نرم‌افزار حکمرانی است که در عین حال جلوی غربی‌سازی را بگیرد. این توازن که به تمدن‌سازی مناسب انجام می‌شود، برای حوزه مهم است. البته در حوزه گروه‌هایی با دیدگاه‌های متفاوت وجود دارند که برخی با غرب سازگاری می‌کنند و برخی که دین را از سیاست جدا می‌بینند. اما مهم‌ترین هدف آوردن دین به میدان اجتماعی است به نحوی که اصول اسلامی رعایت شود و دین به‌عنوان جامعیت‌بخش برای حل مسائل متنوع جامعه عمل کند. این جامعیت از خصیصهای اسلام است که کلید باورپذیری برای حل مسائل جامعه است.