به گزارش خبرگزاری رسا، یکی از پرسش‌های رایج در مورد روحانیت، مقایسه همراهی روحانیون با حکومت قبل و بعد از انقلاب است. برخی، به ویژه نسل جوان، این سؤال را مطرح می‌کنند که چرا وقتی روحانیون قبل از انقلاب با حکومت مخالفت می‌کردند، این مخالفت را مقدس می‌شمارند و به کسانی که با حکومت پهلوی همکاری می‌کردند، “آخوند درباری” می‌گویند، اما در دوران جمهوری اسلامی، که روحانیون مدافع حکومت هستند، برخی از مدافعان را تحلیل و تعریف می‌کنند و به مخالفین از آن‌ها “ضدانقلاب” می‌گویند.

در دوره پهلوی، بیشتر روحانیون وظیفه تبلیغ و ترویج دین را بر عهده داشتند، اما عده‌ای، هرچند اندک، با حکومت همکاری و همراهی می‌کردند و به “آخوند درباری” معروف بودند. با این حال، در مورد این افراد، عنوان روحانیت وجود داشت و ممکن است دلایل و استدلال‌هایی برای همکاری خود داشته باشند. باید توجه داشت که روحانیت مراتبی است که از طلبه‌های ساده تا مراجع تقلید می‌شوند. لذا، این مفهوم به خوبی توضیح باید داده شود.

روحانیت از لحاظ همکاری در مسائل سیاسی-اجتماعی به سه دسته تقسیم می‌شود: یکی دسته‌ای بسیار فعال هستند، که هم موافق و هم مخالف حکومت هستند و فعالیت‌های فراوانی دارند. دسته دیگر نیمه‌فعال هستند که کمتر فعالیت می‌نمایند و اغلب در موارد خاص موضع می‌گیرند. سویای دسته ساکت هستند که به هر دلیلی معتقدند نباید به مسائل سیاسی-اجتماعی وارد شوند.

در دوره پهلوی، برخی روحانیون برای حفظ موقعیت خود، به همکاری با حکومت روی آوردند، اما بیشتر روحانیون و مراجع، مخالفت و اعتراض‌هایی در مورد سیاست‌های حکومت می‌نشان دادند. به ویژه در دوره محمدرضا شاه، پس از اقدامات ضدمذهبی و تغییرات سیاسی و اجتماعی، مخالفت‌ها بیشتر شد. عده‌ای از روحانیون مانند نواب صفوی و کاشانی به روش‌های مبارزه‌ی مسلحانه روی آوردند، در حالی که عده‌ای دیگر به مسیر نصیحت و بیدارسازی مردم روی آوردند.

در دوران بعد از انقلاب، روحانیت به سه دسته تقسیم می‌شود: مبانی نظام اسلامی که بر انقلاب و نظام اسلامی استوار است، کارگزاران نظام که براساس نگاه اسلامی فعالیت می‌کنند، و مشکلاتی که در اجرای این سیاست‌ها وجود دارد. برخی روحانیون، هرچند از اصل نظام و انقلاب دفاع می‌کنند، اما به مشکلات و اشتباهات اجرایی اعتراض دارند.

امروز همچنان برخی روحانیون به صورت کامل از جمهوری اسلامی دفاع می‌کنند، اما مشکلات و ضعف‌های کارگزاران نظام را تحلیل و نقد می‌کنند. بین روحانیونی که با حکومت جمهوری اسلامی همکاری دارند، افتراقات وجود دارد. این هم در سطح علما واضح است: برخی از مراجع و علمای باتجربه به شکل متفاوتی با نظام همکاری یا مخالفت دارند، اما عموماً از اصل نظام دفاع می‌کنند و هر دو حکومت را بر اساس مشروعیت و ساختار متفاوت می‌نگگردند.