گروه سیاسی دفاع‌پرس: در آستانه دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا، اظهارات جدید «استیو ویتکاف» نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه، درباره برنامه هسته‌ای ایران توجه رسانه‌ها و تحلیلگران را به خود جلب کرده است.

ویتکاف در مصاحبه‌ای با رسانه محافظه‌کار «بریتبارت نیوز» خواستار توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران و تعطیلی تأسیسات کلیدی همچون نطنز، فردو و اصفهان شده است. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که طبق معاهده بین‌المللی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT)، غنی‌سازی اورانیوم در صورتی که تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) انجام شود، ممنوع نیست و به‌عنوان حق مسلم کشورها شناخته می‌شود.

ماده چهارم معاهده NPT صراحتاً به کشورهای عضو این حق را می‌دهد که از فناوری هسته‌ای برای مقاصد صلح‌آمیز بهره‌مند شوند. بر این اساس، فعالیت‌هایی مانند تولید رادیوداروها، تأمین سوخت راکتورهای تحقیقاتی، استفاده در صنعت نفت، متالورژی، کشاورزی و تولید برق، از مصادیق بهره‌برداری صلح‌آمیز از فناوری هسته‌ای هستند که در بسیاری از کشورها در جریان‌ است. لذا با توجه به این موضوع ایران نیز بارها اعلام کرده که هدف آن از غنی‌سازی، تولید ایزوتوپ‌های دارویی، ساخت مولدهای صنعتی، تأمین سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران و توسعه فناوری هسته‌ای در حوزه‌های غیرنظامی است.

پس از خروج آمریکا از توافق برجام در سال ۲۰۱۸، ایران در چارچوب حقوق خود در NPT و به موجب قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» که در آذر ۱۳۹۹ تصویب شد، بخشی از محدودیت‌های داوطلبانه برجام را کنار گذاشت و مطابق گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران توانسته سطح غنی‌سازی را به ۲۰ درصد و در مواردی خاص به ۶۰ درصد برساند. اورانیوم ۲۰ درصدی به‌طور خاص در تولید رادیوداروهای پیشرفته کاربرد دارد و راکتور تحقیقاتی تهران، که از دهه ۱۹۶۰ فعالیت می‌کند، از این نوع سوخت بهره می‌برد. همچنین ایزوتوپ‌های خاص مورد نیاز برای تشخیص و درمان سرطان، که در پزشکی هسته‌ای استفاده می‌شود، از همین نوع اورانیوم تولید می‌شود.

از منظر فنی، غنی‌سازی به معنای افزایش درصد ایزوتوپ اورانیوم-۲۳۵ در اورانیوم طبیعی است. اورانیوم طبیعی تنها ۰.۷ درصد اورانیوم-۲۳۵ دارد، در حالی که راکتورهای قدرتمند نیازمند سوختی با غنای ۳ تا ۵ درصد هستند و در حوزه‌های پزشکی و علمی، اورانیوم با غنای ۲۰ درصد و گاهی بالاتر استفاده می‌شود. این سطوح از غنی‌سازی، بر اساس تعاریف آژانس، همچنان در محدوده غیرنظامی قرار دارند، به‌ویژه زمانی که به‌طور شفاف و تحت نظارت بین‌المللی انجام شوند.

نکته قابل توجه در سخنان ویتکاف، تغییر موضع محسوس نسبت به اظهارات پیشین اوست. او پیش‌تر در اظهاراتی مشروط، به امکان تداوم غنی‌سازی ایران تحت نظارت آژانس اشاره کرده بود، اما اکنون رویکردی سخت‌گیرانه‌تر اتخاذ کرده و خواستار تعطیلی کامل تأسیسات غنی‌سازی شده است. این تغییر لحن در آستانه دور جدید مذاکرات، ممکن است فضای گفت‌وگوها را با چالش مواجه کند و موجب ایجاد بی‌اعتمادی در روند مذاکرات شود.

در شرایطی که هر دو طرف تلاش دارند تا از مسیر دیپلماتیک به تفاهمی پایدار برسند، اتخاذ مواضع حداکثری و عبور از اصول پذیرفته‌شده بین‌المللی مانند حق غنی‌سازی صلح‌آمیز، می‌تواند روند گفت‌وگوها را با اخلال مواجه سازد. واقع‌گرایی و احترام به چارچوب‌های حقوقی بین‌المللی، از جمله اصول بنیادین NPT، برای پیشبرد موفقیت‌آمیز مذاکرات بیش از پیش ضروری به نظر می‌رسد.

انتهای پیام/381