**دیدارنیوز**: قاسم محبعلی، دیپلمات پیشین و تحلیلگر سیاسی، بازتاب مذاکرات ایران و آمریکا را در مورد موضوعات پیچیده‌ای مانند غنی‌سازی و لغو تحریم‌ها بیان کرد. او می‌گوید: “با دقت به مصاحبه‌ها و بیانیه‌های مذاکره‌کنندگان کشورمان، ویتکاف، و وزارت خارجه عمان نگاه کنید، مشخص می‌شود که هر دو طرف علاقه‌مند به ادامه مذاکرات هستند، اما فاصله‌های قابل توجهی وجود دارد. عمان برای شکستن این پیچیدگی‌ها، چندین پیشنهاد ارائه کرده است. این پیشنهادات می‌تواند راهی برای ارتباط بین ایران و آمریکا در تهران با مسئولین بالاتر را به رسمیت بخشد.”
در دور پنجم مذاکرات، که در رم برگزار شد، پیشرفت‌هایی نه چندان قطعی مشاهده شد. وزیر خارجه عمان ابراز امیدواری کرد که در آینده، با برداشتن مسائل باقی‌مانده، می‌توان به توافقی استوار پیش بردم. سیدعباس عراقچی، نایب وزیر امور خارجه، اعلام کرد که پیشنهادات عمان در تهران و واشنگتن بررسی خواهد شد و بر اساس آن، وضعیت دور ششم تعیین می‌شود.
این دور مذاکرات در محیطی برگزار شد که طی ده روز گذشته، موضع‌گیری‌ها نسبت به برنامه غنی‌سازی ایران حساس‌تر شده بود. وزیر خارجه آمریکا و استیو ویتکاف به صفر رساندن غنی‌سازی در ایران اصرار داشتند، در حالی که رهبر انقلاب و سایر مقامات بر حفظ حق غنی‌سازی در چارچوب معاهده‌ی NPT تأکید داشتند. عراقچی، در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس، محکمیت موضع ایران را در مورد غنی‌سازی “صفر=توافق نداریم” تأکید کرد.
هرچند این جدال‌ها می‌توانست بر مذاکرات تأثیر بگذارد، عراقچی دور پنجم را “یکی از حرفه‌ای‌ترین مراحل” توصیف کرد. او می‌گوید: “ایران مواضع خود را به شفافیت بیان کرده است و به نظر می‌رسد که طرف آمریکایی الآن رسیدگی‌های واضح‌تری از این مواضع دارد.”
باسال محبعلی ادامه می‌دهد که مشکل اصلی و کلیدی در این مذاکرات، موضوع غنی‌سازی است. “تا زمانی که این مسأله حل نشود و طرفین نسبت به آن توافق نکنند، بعید است که موضوعات بعدی مورد بحث قرار گیرد. موضوعات لغو تحریم‌ها و مسائل جانبی دیگر به حل موضوع غنی‌سازی بستگی دارند.”
محبعلی همچنین در مورد امکان استفاده از بند‌های پیشین برجام برای رسیدن به توافق نظر داد: “بازگشت به برجام یا استفاده از برخی بند‌های آن می‌تواند مسیر رسیدن به توافق را هموار‌تر کند، اگرچه برجام مربوط به گذشته است. استفاده از بند‌های برجام می‌تواند فراهم‌کننده‌ی چارچوبی اجرایی برای یک توافق چندجانبه باشد. راه حل ممکن است این باشد که ایران، با ادامه غنی‌سازی و همچنین قبول شدن این مسأله، در صورت ایجاد نیروگاه، مرحله‌ای از تعلیق غنی‌سازی را تجربه کند.”
در مورد تهدید بازگشت تحریم‌ها از طریق مکانیسم اسنپ بک، محبعلی نوشت: “نیازی به اولتیماتوم زمانی تا اکتبر یا مهرماه نیست. اولتیماتوم نهایت تا سپتامبر است، اما دو گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جولای و سپتامبر می‌تواند تأثیر مخطری بر فرآیند مذاکرات داشته باشد. گزارش ماه جولای نیاز به رسیدن به توافق دارد، زیرا اگر در این مرحله توافقی حاصل نشود، پرونده ایران ممکن است به شورای حکام آژانس ارجاع شود و اروپایی‌ها به اسنپ بک سرزمایه کنند.”
توصیف اهمیت گزارش ماه جولای، نشان می‌دهد که اگر آژانس انرژی اتمی خواسته‌های خود را برآورده کند، باید مورخات ایران نیز تأیید شوند. “اهمیت گزارش ماه جولای در این است که تا حد زیادی تأثیر بر گزارش ماه سپتامبر خواهد داشت. اگر ایران قبل از انتشار گزارش ماه جولای به توافق نرسد، باید شده پیش از سپتامبر، برای جلوگیری از اعزام پرونده به شورای حکام، مذاکرات را تسریع کند.”
در نهایت، محبعلی معتقد است که در حال حاضر، هیچ راه حل دیگری برای ایران بقی نمانده است غیر از رسیدن به توافق. “اطمینان از برآورده شدن تعهدات طرف مقابل و لغو تحریم‌ها بخش عمده‌ای از مذاکرات است. برای رسیدن به توافق نهایی، مذاکرات باید بر مسائل غنی‌سازی، نظارت و لغو تحریم‌ها همزمان انجام شود. بدون این موارد، دستیابی به توافق ممکن نیست.”