سمت روابط ایران و روسیه همواره مورد توجه بسیاری بوده است. این روابط اغلب به صورت یکپارچه و یک طرفه توصیف میشوند. البته در زمان حاضر، قراردادی برای همکاری راهبردی بین دو کشور به امضا رسیده است، اما در همین قرارداد، زمینه تشکیل پیمان نظامی و ارائه کمکهای نظامی مورد تأکید قرار نگرفته است.
سالها اخبار متعدد و متناقضی درباره تحویل جنگندههای سوخو ۳۵ به ایران منتشر شده است. به ویژه انتظار وجود تحویل هواپیماهای آموزشی یاک به عنوان پیشگام برای این همکاری نیز وجود داشت. اخباری هر ماه در این زمینه پخش میشد، اما هیچگاه به عمل نیفتاد.
بسیاری از این عدم تعهد روسها را به دلیل راهبردی که این کشور در حوزه روابط با ایران اتخاذ کرده است، توضیح میدهند. مثلاً در مورد تأخیر تحویل سامانههای اس ۳۰۰، مشاهدهای مشابه وجود داشت. برخی معتقدند که روسیه تمایلی به تصاعد فشار با آمریکا و اسرائیل بر سر ایران ندارد. این فرضیه تا حدودی میتواند متقاعدکننده باشد، اگرچه روسیه نیز میداند که ایران در مقاومت جبههی شرقی علیه غرب نقش مهمی ایفا میکند. اما سوال اینجاست که چرا این کشور تعهدی به تجهیز و برطرف کردن نقاط ضعف نظامی ایران ابراز نمیکند؟
یک فرضیه دیگر نیز وجود دارد که میگوید روسها ناامن هستند از آزمایش تجهیزات خود در جنگ واقعی. در جنگ ۱۲ روزه، نشان داده شد که حتی اخبار مورد هدف قرار گرفتن اف۳۵ها تأثیری بر ارزش سهام شرکت تولیدکننده آنها داشت. روسها در بازار تسلیحات جهانی رقیب اصلی اروپا و آمریکا هستند و ممکن است نگران آن باشند که این تجهیزات در شرایط واقعی جنگ نقاط ضعف شان را به طور آشکار نشان دهند.
به عنوان نمونه، اگر جنگندههای سوخو ۳۵ در مواجهه با اف۳۵ها کارآمد نباشند، این مسئله خسارت عمیقی به اعتبار نظامی روسیه خواهد وارد کرد. البته این سؤال نه تنها مربوط به روسیه است؛ آمریکا هم در فروش تجهیزات نظامی خود ملاحظات مشابهی را در نظر میگیرد. مطمئناً آمریکاییها برای عملیاتهای اسرائیل در ایران همه این مسائل را لحاظ کردهاند تا اف۳۵ها با کمترین خطر و درگیری ممکن به عملیات بپردازند.