رویداد۲۴| در آستانه برگزاری مذاکرات ایران و اروپا که قرار است روز جمعه در استانبول انجام شود، یک بار دیگر معمای تکراری «مذاکره ایران و آمریکا» بر سر زبان‌ها افتاده است.
کارولین لویت، سخنگوی کاخ سفید، شب گذشته اعلام کرد: «دولت آمریکا آماده مذاکره با ایران است؛ اما فعلاً هیچ تاریخی برای آن تعیین نشده است.»
این در حالی است که دونالد ترامپ، نشان داده از مذاکره به‌عنوان ترفند فریب استفاده می‌کند تا زمینه فشار بیشتر و حملات هدفمند علیه ایران را فراهم سازد. او در یکی از تازه‌ترین اظهاراتش، ترامپ در شبکه اجتماعی تروث‌سوشال نوشته بود «اگر ایران بخواهد تأسیسات هسته‌ای خود را دوباره فعال کند، ما آنها را نابود خواهیم کرد؛ پیش از آن‌که حتی به بهره‌برداری برسند!»
این سخنان گرچه نگران‌کننده است، اما در کنار مواضع رسمی کاخ سفید برای بازگشت به میز مذاکره، از شکاف گفتمانی در واشنگتن خبر می‌دهد؛ شکافی که در گذشته نیز وجود داشته و گاهی زمینه را برای احیای دیپلماسی فراهم کرده است.
تهران: با آمریکا مذاکره نمی‌کنیم
در واکنش به این دوگانه‌گویی واشنگتن، اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت خارجه ایران، روز گذشته تأکید کرد: «ایران قصدی برای مذاکره با آمریکا ندارد. هیچ توافقی بدون دریافت تضمین امنیتی از سوی واشنگتن ممکن نیست.»
بقایی همچنین اعلام کرد که دور تازه‌ای از گفت‌و‌گو‌های هسته‌ای با سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) قرار است روز جمعه سوم مرداد در استانبول برگزار شود. در این گفت‌و‌گو‌ها تخت‌روانچی و غریب‌آبادی از جانب ایران حضور خواهند داشت.
این مذکرات می‌تواند بستری برای کاهش تنش و شکل‌گیری مسیر‌های دیپلماتیک باشد.
تحلیلگران چه می‌گویند؟
برخی تحلیلگران معتقدند در شرایطی که تنش‌ها در منطقه در حال تشدید است، نباید فرصت گفت‌و‌گو حتی در سطح حداقلی را نادیده گرفت. مثلا فایننشال تایمز نوشته است: «مذاکرات استانبول شاید آخرین فرصت اروپا برای حفظ جایگاه دیپلماتیک خود در پرونده هسته‌ای ایران باشد. شاید مسیر بازگشت تدریجی آمریکا به میز گفت‌و‌گو از این مسیر هموار شود.»
روزنامه المانیتور، اما در تحلیلی نوشته است: «ترامپ در غیاب چالش انتخاباتی، سیاست فشار حداکثری را بی‌پرده‌تر اجرا می‌کند. واشنگتن به دنبال توافق نیست، بلکه به‌دنبال تسلیم تهران است.»
شبکه الجزیره نیز گزارش داده که «اظهارات سخنگوی کاخ سفید با واقعیت سیاست‌های خشن و پرریسک ترامپ در تضاد کامل است. اعتمادسازی با این رفتار ممکن نیست.»
ضرورت واقع‌بینی در سیاست خارجی
واقعیت این است که نمی‌توان تهدید‌های ترامپ را نادیده گرفت، اما پاسخ به تهدید لزوماً به‌معنای قطع راه گفت‌و‌گو نیست. تهران در گذشته نیز نشان داده در صورت وجود ضمانت، حاضر به مذاکره و حل‌وفصل مسائل است.
در شرایط فعلی، سیاست خارجی ایران باید بر مدیریت بحران، استفاده از فرصت‌های گفت‌و‌گو، و جلوگیری از شکل‌گیری اجماع جهانی علیه خود متمرکز باشد.
مذاکرات استانبول می‌تواند محلی برای احیای دیپلماسی منطقه‌ای و بررسی امکان‌سنجی برای گفت‌و‌گو‌های گسترده‌تر باشد. گفت‌وگویی که شاید فعلاً با آمریکا میسر نباشد، اما از مسیر اروپا قابل پیگیری است.
تهران فعلاً از مذاکره با واشنگتن فاصله گرفته، اما نباید فراموش کرد که در سیاست بین‌الملل، دشمنِ امروز، شریکِ فرداست. شرایط بحرانی منطقه ایجاب می‌کند که عقلانیت و تعامل به‌عنوان اصول سیاست خارجی حفظ شود. تداوم گفت‌و‌گو‌ها با اروپا نه‌تنها راه را برای کاهش تنش هموار می‌کند، بلکه می‌تواند به بازتعریف نقش ایران در مناسبات آینده منجر شود.
source