رویداد۲۴| با نزدیک شدن به موعد انقضای بند‌های کلیدی توافق هسته‌ای در اکتبر ۲۰۲۵، اروپا در برابر یک تصمیم استراتژیک قرار گرفته است: آیا تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران باید بازگردند، یا دیپلماسی هنوز راهی برای بقا دارد؟ پاسخ احتمالی اروپا، نه تهدید فوری، بلکه یک «مهلت سیاسی» است.
الی گرانمایه، تحلیلگر ارشد شورای روابط خارجی اروپا، در تحلیلی تفصیلی هشدار داده که استفاده بی‌محابا از اسنپ‌بک می‌تواند به خروج ایران از معاهده NPT و پایان نظارت آژانس منجر شود؛ اتفاقی که نه تنها مسیر مذاکرات را می‌بندد، بلکه می‌تواند وضعیت را از همیشه خطرناک‌تر کند.
پیشنهاد گرانمایه: تمدید اسنپ‌بک برای یک فرصت دیپلماتیک
گرانمایه به تروئیکای اروپایی (آلمان، فرانسه، بریتانیا) پیشنهاد داده که به جای فعال‌سازی فوری سازوکار بازگشت تحریم‌ها، از شورای امنیت بخواهند بند اسنپ‌بک را برای مدت محدودی (مثلاً یک سال) تمدید کند.
او می‌گوید: «استفاده از اسنپ‌بک به‌معنای از دست دادن آن است، اما پایان دادن به آن بدون جایگزین نیز خطرناک خواهد بود. تمدید، فرصت می‌دهد تا فضای دیپلماسی احیا شود.»
چه چیزی در ازای تمدید ممکن است؟
گرانمایه پیشنهاد می‌کند که در ازای این مهلت، ایران باید به شکل محدود نظارت بین‌المللی را بپذیرد؛ گرچه به دلیل قانون مصوب مجلس، اجرای کامل پروتکل الحاقی در کوتاه‌مدت ممکن نیست. اما به گفته او، چین می‌تواند نقش واسطه‌ای ایفا کند و با اعزام ناظران موقت، اعتمادسازی اولیه را فراهم آورد.
او می‌گوید: «پکن از چنین نقشی سود می‌برد: افزایش اعتبار بین‌المللی، حفظ منافع انرژی و همکاری در کنترل اشاعه هسته‌ای.»
اگر این فرصت از دست برود…
در غیاب یک سازوکار تمدید، تحریم‌های شورای امنیت به‌طور کامل لغو می‌شوند و هرگونه اعمال مجدد آنها نیازمند اجماع جدید در شورای امنیت خواهد بود؛ اجماعی که در شرایط فعلی و با شکاف عمیق روسیه و غرب، بسیار بعید به نظر می‌رسد.
از سوی دیگر، فعال‌سازی شتاب‌زده اسنپ‌بک می‌تواند پیامد‌های سنگینی همچون خروج احتمالی ایران از NPT، پایان نظارت آژانس و افزایش بی‌اعتمادی جهانی، بهانه بیشتر برای حملات اسرائیل و انزوای بیشتر اروپا در معادلات دیپلماتیک به‌همراه داشته باشد.
چرا پیشنهاد گرانمایه اهمیت دارد؟
تحلیلگر شورای روابط خارجی اروپا معتقد است که تمدید موقت اسنپ‌بک، یک پل استراتژیک میان تنش و توافق است. نه به اندازه تهدید خشن، تحریک‌آمیز است، نه به اندازه عقب‌نشینی کامل، نشانه ضعف. بلکه می‌تواند فضا را برای توافقی تازه میان ایران و آمریکا باز کند.
او همچنین هشدار می‌دهد که ادامه وضعیت فعلی ممکن است باعث شود محدودیت‌های شورای امنیت برای همیشه از بین برود. گرانمایه می‌گوید: «اگر تمدیدی صورت نگیرد و مذاکرات شکست بخورد، شاید برای یک دهه یا بیشتر، هیچ چارچوب بین‌المللی برای محدودسازی برنامه هسته‌ای ایران وجود نداشته باشد.»
آخرین فرصت
این طور که به نظر می‌رسد اروپا فعلاً در مسیر «تهدید هدفمند» حرکت نمی‌کند، بلکه به دنبال تمدید زمان برای نجات برجام است.
پیشنهاد گرانمایه برای تمدید اسنپ‌بک نیز می‌تواند فرصتی نادر برای احیای دیپلماسی باشد؛ راهکاری که منافع اروپا، چین، آمریکا و حتی ایران را به شکل نسبی تأمین می‌کند.
اما در غیاب توافق، احتمال خروج ایران از NPT و بسته شدن کامل پنجره مذاکرات، دیگر یک تهدید فرضی نیست.
به هر حال مذاکرات استانبول شاید آخرین فرصت برای زنده نگه داشتن روح توافقی باشد که در سال ۲۰۱۵ امضا شد، اما سال‌هاست که در اغما مانده است.
source