رویداد ۲۴| امروز شورای حکام برای نخستین بار در ۲۰ سال اخیر، ایران را به‌صورت رسمی متعهد به تعهدات پادمانی ندانست و حکام قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی (فرانسه، انگلیس و آلمان) علیه برنامه هسته‌ای ایران را با ۱۹ رای مثبت و سه رای منفی و ۱۱ رای ممتنع تصویب کرد.
محور‌ها قطعنامه
محور‌های اصلی قطعنامه جدید علیه ایران به شرح زیر است:
اعلام عدم‌تطابق با الزامات پادمانی: شورای حکام برای نخستین بار در ۲۰ سال اخیر، با ۱۹ رأی موافق، ۳ رأی مخالف (چین، روسیه، بورکینافاسو) و ۱۱ رأی ممتنع، اعلام کرد ایران در اجرای کامل تعهدات آژانس، به‌ویژه از سال ۲۰۱۹ تاکنون، کوتاهی کرده است.
عدم‌ارائه توضیحات فنی درباره ذرات اورانیوم در مکان‌های اعلام‌نشده: سه سایت فروغ‌آباد، مروان و ورامین (و همچنین لاویسان − شیان) در فهرست مکان‌های مورد ابهام آژانس قرار گرفتند و تأکید شد ایران پاسخ‌گویی ملی و کافی به وجود ذرات اورانیوم ارایه نکرده است.
هشدار درباره احتمال استفاده نظامی از برنامه هسته‌ای: قطعنامه تصریح کرده که ادامه عدم‌تطابق، «سؤالات جدی» درباره ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران ایجاد کرده و این موضوع را در صلاحیت شورای امنیت سازمان ملل قرار می‌دهد.
حمایت از مسیر دیپلماسی: این قعطنامه ضمن طرح انتقادات به این اشاره دارد که رایزنی‌های دیپلماتیک میان آمریکا و ایران زیر نظر عمان ادامه دارد و از آن به‌عنوان امکان حل مشکل یاد کرده است.
تبعات تصویب این قطعنامه چیست؟
تصویب این قطعنامه می‌تواند مقدمات بازگشت تحریم‌های بین‌المللی از طریق مکانیسم ماشه را فراهم کند. ضمن اینکه با ثبت رسمی این قطعنامه، آمریکا و سه کشور اروپایی می‌توانند فشار دیپلماتیک و اقتصادی جدیدی علیه تهران اعمال کنند.
این قطعنامه در عین حال به اسرائیل فرصت می‌دهد که در کنار آمریکا فشار عملیاتی و رسانه‌ای را به ایران افزایش دهد.
نکته حائز اهمیت دیگر اینکه، تهدیدات نظامی آمریکا در هفته‌های اخیر و تحرکاتی که این کشور در منطقه دارد بعد از تصویب این قطعنامه اهمیت ویژه‌ای خواهد یافت و باید جدی‌تر گرفته شود.
واکنش تهران چیست؟
وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی اقدام آمریکا و سه کشور اروپایی در تصویب قطعنامه در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را محکوم نموده و این اقدام را استفاده ابزاری مجدد از این شورا که مبتنی بر اغراض سیاسی و بدون مبانی فنی و حقوقی است، می‌داند.
ایران تاکید کرد که همواره به تعهدات پادمانی خود پایبند بوده است و تاکنون هیچ یک از گزارشات آژانس اشاره‌ای به عدم پایبندی ایران به تعهدات خود و یا انحراف در مواد و فعالیت‌های هسته‌ای ایران نداشته است.
وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران در بیانیه‌ای مشترک تصویب قطعنامه را محکوم کرده و این اقدام را «استفاده ابزاری مجدد از این شورا که مبتنی بر اغراض سیاسی و بدون مبانی فنی و حقوقی است» دانستند.
در این بیانیه تاکید شد: «جمهوری اسلامی ایران همواره به تعهدات پادمانی خود پایبند بوده است و تاکنون هیچ یک از گزارشات آژانس اشاره‌ای به عدم پایبندی ایران به تعهدات خود و یا انحراف در مواد و فعالیت‌های هسته‌ای ایران نداشته است.»
ایران با تاکید بر اینکه «ما گزارش آژانس را یک گزارش کاملاً سیاسی و جانبدارانه می‌دانیم» در این بیانیه نوشت: «از آنجا که این کشور‌ها به دنبال اهداف سیاسی خود هستند و در فعالیت‌های جاری هسته‌ای ایران نیز نکته ابهامی را پیدا نکردند، به سراغ ادعا‌های مربوط به بیش از ۲۵ سال گذشته رفته و تلاش کردند برخی از آنها را مجدداً برجسته نمایند، این در حالی است که تمامی ادعا‌های مربوط به گذشته برابر قطعنامه نوامبر ۲۰۱۵ آژانس مختومه شده‌اند.»
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران با حضور در رأکتور تحقیقاتی تهران در واکنش به صدور قطعنامه شورای حکام علیه ایران اظهارکرد: کشور‌های غربی، به‌ویژه آمریکا و سه کشور اروپایی، بار دیگر همان عملیات تکراری گذشته را دنبال می‌کنند؛ عملیاتی که بار‌ها آن را تجربه کرده‌ایم. صدور قطعنامه علیه جمهوری اسلامی ایران اقدام تازه‌ای نیست، پیش‌تر نیز بار‌ها این روند طی شده و ما نیز هشدار‌های لازم را داده‌ایم.
وی افزود: بار‌ها اعلام کرده‌ایم که این روش تقابلی، نتیجه‌ای برای آنان نخواهد داشت. متأسفانه این کشور‌ها همچنان تصور می‌کنند که با اعمال فشار—چه از طریق تحریم، چه از طریق فشار‌های سیاسی—می‌توانند ایران را وادار به عقب‌نشینی از مواضع به‌حق خود کنند. این، یک خطای استراتژیک بزرگ است که بار‌ها نیز تجربه‌اش را داشته‌اند.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت: همان‌گونه که در بیانیه مشترک وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران آمده است، کشور تصمیمات لازم را اتخاذ کرده است. امروز جناب آقای مهندس اسلامی، رئیس محترم سازمان انرژی اتمی، تصمیمات مربوطه را به همکاران اعلام کرده‌اند.
کمالوندی همچنین گفت: در واکنش به صدور این قطعنامه تحمیلی و ظالمانه، جمهوری اسلامی ایران دو اقدام مؤثر و مشخص را به اطلاع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رسانده است: اول، راه‌اندازی سومین سایت امن غنی‌سازی در کشور که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ این سایت با ضریب امنیتی بسیار بالا طراحی شده و به مجتمع سوم غنی‌سازی ایران تبدیل خواهد شد. دوم، جایگزینی کامل ماشین‌های نسل اول مستقر در مجتمع شهید دکتر علیمحمدی (فُردو) با ماشین‌های پیشرفته نسل ششم، که منجر به افزایش چشمگیر ظرفیت تولید مواد غنی‌شده خواهد شد.
وی تصریح کرد: این اقدامات، هم از نظر فنی و هم از نظر امنیتی، اهمیت بسزایی دارند و پیامی روشن برای طرف‌های مقابل به همراه دارند: هر چقدر فشار‌ها افزایش یابد، ایران نیز اقدامات متقابل خود را با قدرت ادامه خواهد داد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی ادامه داد: ما همواره خواهان تعامل سازنده بوده‌ایم، اما تعامل نمی‌تواند یک‌طرفه و پرهزینه باشد. متأسفانه طرف‌های غربی حتی با وجود تحریم‌های سنگین، همچنان به تکرار ادعا‌هایی روی آورده‌اند که مربوط به بیش از ۲۵ سال پیش است—ادعا‌هایی که پاسخ داده شده و پرونده‌شان بسته شده است.
کمالوندی همچنین گفت: اکنون نیز با رویکردی سیاسی، در تلاش‌اند از این مسائل سوءاستفاده کنند. این مسیر، قطعاً مسیر تعامل نیست و حتماً پاسخ متناسب و جبرانی خواهد داشت. همان‌طور که در گذشته هشدار داده بودیم و توجهی نشد، اکنون ظرفیت غنی‌سازی ۶۰ درصدی ما نسبت به دوره قبل، تا هفت برابر افزایش یافته است و در شرایط فعلی نیز ظرفیت جدیدی در حال ایجاد است.
وی افزود: همزمان با افزایش توان فنی، ضریب امنیتی سایت‌های هسته‌ای کشور نیز به شکل قابل توجهی بالا رفته و سایت جدید طراحی‌شده، این امنیت را به حداکثر خواهد رساند.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پایان گفت: امیدوار هستیم تعامل جواب داده شود، در زمینه میزان غنی‌سازی محکم ایستادیم و به نتیجه هم خواهیم رسید.
راه‌اندازی یک مرکز غنی‌سازی جدید
وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی با اشاره به اینکه «این اقدامات چهار کشور در حالی صورت می‌پذیرد که در برابر خارج ماندن رژیم صهیونیستی از معاهده عدم اشاعه و توسعه یک برنامه سلاح‌های کشتار جمعی شامل سلاح هسته‌ای سکوت اختیار کرده و درخصوص تهدیدات این رژیم برای حمله به تاسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای کشور‌های عضو معاهده اقدامی را نیز انجام نداده‌اند» تاکید کردند: «آمریکا، انگلیس و فرانسه تعهدات خود تحت ماده ۶ معاهده عدم اشاعه مبنی بر خلع سلاح هسته‌ای را انجام نداده و آلمان نیز میزبان این سلاح‌های مرگبار و غیر انسانی است.»
ایران تاکید کرد: «این اقدام چهار کشور کاملاً اعتبار و حیثیت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را زیر سوال برده و سیاسی بودن ماهیت این نهاد بین‌المللی را بیش از پیش آشکار نموده است. این شیوه برخورد سیاسی با کشوری که همواره به تعهداتش پایبند بوده و همکاری‌های گسترده‌ای با آژانس داشته است، ما را به این نتیجه می‌رساند که سیاست تعامل و همکاری نتیجه‌ای عکس دارد.»
در این بیانیه خاطرنشان شد: «جمهوری اسلامی ایران چاره‌ای جز پاسخ به این قطعنامه سیاسی ندارد. در همین رابطه، دستورات لازم از سوی رئیس سازمان انرژی برای راه اندازی یک مرکز جدید غنی سازی در مکانی امن، جایگزینی ماشین‌های نسل اول در مرکز غنی سازی شهید دکتر علیمحمدی (فردو) با ماشین‌های پیشرفته نسل ششم صادر شده است. اقدامات دیگری نیز در حال برنامه‌ریزی است که متعاقباً اعلام خواهد شد.»
مذاکرات یکشنبه زیر سایه قطعنامه
گفتنی است، پیش از این هم تهران این اقدام را سیاسی، ناعادلانه و تحریک‌آمیز دانسته و ضمن اینکه صدور قطعنامه را «اشتباه استراتژیک» و اقدامی «سیاسی‌کارانه» توصیف، تاکید کرد که پاسخ «فنی و متقابل» خواهد داد.
لازم به ذکر است که ایران همزمان با رأی‌گیری برای تصویب این قطعنامه، از اسناد هسته‌ای محرمانه اسرائیل رونمایی کرد تا نشانه‌ای از توازن اطلاعاتی و فشارِ متداوم باشد.
این تحولات همزمان با گفت‌و‌گو‌های غیرمستقیم میان ایران و آمریکا در عمان رخ داده است. گفت‌وگوهایی که اگرچه درباره برگزار شدن یا نشدن دور شدم آن اخبار متناقضی رسیده بود، با اعلام وزیر خارجه عمان مشخص شد که یکشنبه آتی در مسقط برگزارخواهد شد. قطعنامه آژانس می‌تواند پل‌های امید را برای توافق تازه‌تر خراب کرده و تابستان ۱۴۰۴ را با تنش تازه‌ای در پرونده هسته‌ای و حس احتمال بازگشت بحران بین‌المللی همراه کند.
source