در روزهای اخیر، پس از آتش‌بس بین ایران و اسرائیل، تصمیم دولت آمریکا برای صدور مجوز فروش نفت ایران به چین، مورد توجه تحلیلگران سیاسی و اقتصادی قرار گرفت. این تصمیم ابتدا از طریق پست‌های شخصی دونالد ترامپ شروع شد و سپس با تأییدی از نماینده ویژه‌امور مذاکرات ایران و آمریکا، ابعاد بیشتری پیدا کرد. حالا سؤال اصلی این است: ایران چه سودی می‌برد؟ چین چه مزایایی خواهد داشت؟ و این معامله، چه مزایایی برای آمریکا دارد؟
در 24 ژوئن، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در پست‌های پیاپی خود در شبکه اجتماعی Truth Social نوشت: «چین اکنون می‌تواند نفت ایران را بخرد.»
در حینی که بازار نفت جهانی در حال تنش بین ایران و اسرائیل بود، این اعلامیه به‌سرعت توجه رسانه‌ها را جلب کرد. به‌ویژه زمانی که استیو ویتکاف، نماینده رسمی ترامپ در تعاملات غیرمستقیم با ایران، این تصمیم را «بی‌نظیر» توصیف کرد و گفت: «این تصمیم نه‌فقط اقتصادی، بلکه پیامی سیاسی برای تهران و پکن است.»
این نخستین‌بار نیست که ترامپ تحریم‌ها را به صورت ابزار فشار و چانه‌زنی به کار می‌برد. در دوره ریاست او، بار‌ها در پشت‌پرده مجوزهای محدود و موقت به خریداران نفت ایران، از جمله چین و هند، داده بود. اما این‌بار متفاوت است:
اعلام علنی تصمیم در اوج بحران ژئوپلیتیکی.
سود ایران از این مجوز
برای ایران که سال‌هاست بخش قابل توجهی از صادرات نفتش به صورت غیررسمی انجام می‌شود، این تصمیم یک حق اکتشافی ولی مهم است. اگر اجرای این مجوز با تسهیلات بانکی، بیمه کشتیرانی و معاملات دلاری همراه باشد، می‌تواند درآمد نفتی ایران را افزایش دهد.
در حال حاضر، بخش زیادی از نفت ایران به چین می‌رود، اما این مجوز می‌تواند این صادرات را از حالت غیررسمی و پرریسک به رسمی و ایمن‌تر تبدیل کند.
کارشناسان اقتصادی ا薪水د اگر این روند ادامه یابد، بازار ارز ایران ممکن است به‌طور موقت آرام شود و دولت امکان بیشتری برای پوشش کسری بودجه خواهد داشت. البته ه.ObjectId
م وابسته به این است که آیا این تصمیم در عمل به سیاست‌های نظام بانکی آمریکا منتهی خواهد شد.
سود چین چیست؟
برای چین، این یک معامله سودمند است. پکن که در سال‌های اخیر خریدار اصلی نفت ایران بوده، با این مجوز می‌تواند ریسک‌های تحریم ثانویه آمریکا را کاهش دهد. در عین حال، می‌تواند از تخفیف‌های نفت ایران استفاده کند و واردات انرژی‌اش را متنوع‌تر کند.
چین در برنامه همکاری 25 ساله با ایران سرمایه‌گذاری‌های بلندمدتی در حوزه انرژی طراحی کرده و این مجوز می‌تواند به پیشبرد اهداف این توافق کمک کند.
اما آمریکا چه می‌خواهد؟
برخلاف نظر اولیه، آمریکا در این معامله بی‌صداقت نیست. تحلیلگران معتقدند این تصمیم از چندین جنبه برای آمریکا مفید است:
۱. کنترل قیمت نفت جهانی؛ افزایش عرضه نفت ایران به چین می‌تواند افزایش قیمت نفت را در میانه تنش‌ها متوقف کند.
۲. ارسال پیام چندلایه به تهران؛ این تصمیم می‌تواند به‌عنوان «نرمش تاکتیکی» واشنگتن درک شود که به جای عقب‌نشینی، به‌عنوان سیگنالی برای بازگشت به میز مذاکرات تلقی شود.
۳. برگ امتیاز در چانه‌زنی با چین؛ دادن مجوز خرید نفت ایران می‌تواند بخشی از معامله‌ای بزرگ‌تر با چین باشد که به تقویت قدرت چانه‌زنی ترامپ در مذاکرات آینده کمک کند.
نرمش در فشار حداکثری
صدور مجوز فروش نفت ایران به چین، تصمیمی سه‌جانبه و سودآور است؛ ایران تنفسی موقت در اقتصاد تحریم‌شده پیدا می‌کند، چین به نفت ارزان و کم‌دردسر دستپیدا می‌کند، و ترامپ نیز با یک تصمیم چند هدف‌مند، بخشی از بحران انرژی و سیاست را مدیریت می‌کند.
البته این تصمیم ممکن است تحولی بنیادی در ساختار تحریم‌ها نباشد، اما نشانه‌ای از از مدار خود در سیاست فشار حداکثری است، به‌ویژه در زمانی که توجه جهان به خاورمیانه هست. این اقدام، ممکن است آغاز فصل جدیدی در روابط سه‌جانبه تهران، واشنگتن و پکن باشد.