رویداد۲۴| در هفته‌های اخیر، فرانسه به‌طور آشکاری موضع فعال‌تری در قبال بحران‌های منطقه‌ای، به‌ویژه درباره ایران، اتخاذ کرده است. تازه‌ترین نمونه، اظهارات تیه‌ری بورکهارد، رئیس ستاد ارتش فرانسه است که ایران را متهم به اقدامات بی‌ثبات‌کننده در خاورمیانه کرده و مدعی شده که جمهوری اسلامی از «تروریسم دولتی» به‌عنوان ابزار سیاست خارجی استفاده می‌کند. این سخنان در حالی مطرح شده که فرانسه همزمان در چندین جبهه دیگر ازجمله اوکراین، روسیه، چین و حوزه سایبری خود را در معرض تهدید می‌بیند.

اما این تنها صدای نظامی پاریس نبود که علیه تهران بلند شد. وزیر خارجه فرانسه نیز طی روز‌های اخیر در چند نوبت مواضعی صریح و گاه متناقض درباره ایران اتخاذ کرده است. او در گفت‌وگویی با رسانه‌ها اعلام کرد که فرانسه با دقت تحولات منطقه را دنبال می‌کند و نسبت به تشدید تنش‌ها هشدار داده است. او ضمن حمایت از راه‌حل دیپلماتیک، اعلام کرد ایران باید از «رفتار‌های تنش‌زا» در منطقه پرهیز کند.

ناگفته نماند که فرانسه در ماجرای حمله اسرائیل به زندان اوین در جریان حمله چندمرحله‌ای به خاک ایران نیز موضعی دوگانه اتخاذ کرد؛ از یک سو با انتشار بیانیه‌ای رسمی این حمله را «غیرقابل قبول» خواند و نسبت به امنیت دو تبعه فرانسوی زندانی در ایران ابراز نگرانی کرد، و از سوی دیگر در جریان جنگ ۱۲روزه میان ایران و اسرائیل با استفاده از جنگنده‌های رافال در رهگیری پهپاد‌های ایرانی نقش ایفا کرد—اقدامی که بیش از هر چیز از دغدغه پاریس برای حفظ امنیت مرز‌های اروپا و جلوگیری از گسترش شعله‌های جنگ به حوزه مدیترانه حکایت دارد.

در سطح راهبردی‌تر، سخنان اخیر رئیس‌جمهور فرانسه نیز قابل توجه است. امانوئل مکرون در تماس تلفنی کم‌سابقه با ولادیمیر پوتین در اوایل جولای، از نقش ایران در تنش‌های منطقه‌ای یاد کرده و بر ضرورت کنترل برنامه هسته‌ای ایران تأکید کرده بود. با این حال، او نیز مانند وزیر خارجه‌اش بر ضرورت بازگشت به میز مذاکره تأکید داشت.

رفتار دوگانه فرانسه در قبال ایران را می‌توان در چهار سطح تحلیل کرد:

امنیت اتباع: نگرانی درباره سرنوشت دو شهروند فرانسوی زندانی در ایران باعث شده که پاریس حتی در میانه تنش‌های شدید نیز کانال‌های ارتباطی با تهران را حفظ کند.

دیپلماسی فعال، اما محتاط: فرانسه برخلاف بریتانیا یا آلمان، نقش مداخله‌گر ندارد، اما در هر موقعیت بحرانی تلاش می‌کند به‌عنوان «میانجی غیررسمی» حضور داشته باشد—چه در گفت‌و‌گو با عربستان، چه در گفت‌و‌گو با اسرائیل و حتی روسیه.

بازدارندگی منطقه‌ای: نقش فرانسه در رهگیری پهپاد‌های ایرانی در جنگ ۱۲روزه نشان‌دهنده آن است که پاریس برای دفاع از منافع ژئوپولیتیک خود در مدیترانه حاضر به مشارکت عملیاتی محدود است.

افکار عمومی داخلی و اروپایی: فشار افکار عمومی درباره بازداشت شهروندان فرانسوی در ایران و رقابت‌های داخلی با جناح‌های تندرو باعث شده دولت مکرون در سخنرانی‌های رسمی موضعی تندتر نسبت به تهران اتخاذ کند.

فرانسه در شرایط فعلی نه در پی تقابل مستقیم با ایران است و نه حمایت بی‌قید و شرط از اسرائیل را دنبال می‌کند. پاریس می‌کوشد در فضای پرآشوب منطقه، نقش یک بازیگر میانه‌رو، اما فعال را ایفا کند که بتواند با استفاده از ابزار دیپلماسی، قدرت نرم و مشارکت نظامی محدود، جایگاه سنتی خود در خاورمیانه را حفظ کند. از این منظر، اظهارات اخیر مقامات فرانسوی را باید بخشی از راهبرد «بازدارندگی همراه با گفت‌و‌گو» دانست، نه لزوماً پیش‌درآمد یک صف‌بندی ضدایرانی گسترده.