صادق مرآتی، مشاور معاون امور تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به مناسبت روز تعاون در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه تعاونی‌ها یکی از طبیعی‌ترین و اساسی‌ترین روش‌های مشارکت اقتصادی مردم محسوب می‌شوند، گفت: برای مشارکت مردم در اقتصاد شأن‌های مختلفی مطرح است؛ مدیریت، مالکیت، عاملیت و نظارت شأن‌های مشارکت مردم در اقتصاد محسوب می‌شوند و در مدل‌های مختلف عملاً یک یا دو مورد از اینها مربوط به بحث مشارکت هستند، در صورتی که عملاً در تعاونی‌ها این امکان وجود دارد که هر چهار شأن همزمان اتفاق بیفتد.

وی افزود: با وجود اینکه در دنیا تعاونی‌ها موفقیت خود را به اثبات رسانده‌اند ولی متأسفانه در ایران تعاونی‌ها با چالش‌هایی مواجه هستند. اگر به آمار جهانی نگاهی بیندازید و 300 تعاونی برتر دنیا را به صورت موردی بررسی کنید متوجه خواهید شد حجم بسیار زیادی از گردش مالی اقتصاد را به خود اختصاص داده‌اند و جالب آن است که این اتفاق در کشورهایی رخ داده که نظام اقتصاد لیبرالی دارند.

مشاور معاون امور تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیان کرد: تعاونی‌های موفق دنیا در حوزه‌های مختلف اعم از حوزه تولید برق، کشاورزی و بانکداری و غیره فعالیت و حرف‌ برای گفتن دارند.

مرآتی با بیان اینکه در ایران بعد از انقلاب اسلامی اقتصاد تعاونی مورد توجه قرار گرفت، یادآور شد: ساختارهای تعاونی مدام تغییر کردند یعنی یک بار وزارت تعاون داشتیم و بعد ادغام شد و یا قوانین مختلفی آمدند و رفتند. به طور خلاصه بخش تعاونی ایران با تغییرات بسیار زیادی مواجه بوده ولی دلیل اصلی که باعث شده تا نتوانیم به نقش 25 درصدی تعاونی‌ها در اقتصاد ایران جامه عمل بپوشانیم آن است که نگاه به توسعه تعاونی و به طور کلی بخش تعاونی تک‌وجهی یا کمی بوده است.

افزایش عمق تعاونی‌ها در کنار توسعه کمی

وی ادامه داد: در واقع فقط خواستیم تعداد تعاونی‌ها و اعضایشان افزایش پیدا کنند و روی اعداد و ارقام تمرکز داشته‌ایم. در رویکرد جدیدی که در جهان اتخاذ شده این رویکرد از تک‌وجهی به چند وجهی تغییر پیدا کرده است؛ یعنی همزمان با توسعه کمی تعاونی‌ها، افزایش عمق تعاونی‌ها و گستره عمق اجتماعی آنها هم مدنظر قرار گرفته است.

مشاور معاون امور تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه کارکرد اقتصادی تعاونی‌ها خیلی مهم است، گفت: یک تعاونی به لحاظ اقتصادی باید رقابت‌پذیر باشد. از سوی دیگر با روش‌های مختلف تأمین مالی می‌توان عمق اجتماعی تعاونی‌ها را افزایش داد و لازمه این مهم آن است که از تأمین مالی سنتی به سمت تأمین مالی نوین کوچ کنیم.

مرآتی ادامه داد: در دنیا اساساً کسب و کارهای تعاونی حول یک مسئله شکل می‌گیرند ولی در ایران نگاه ما به تعاونی مبتنی بر یک قالب شرکتیِ صُلبِ غیرقابل تغییر است؛ یعنی اگر صرفاً یک قالب شرکتی بود اصلاً نیازی به وزارتخانه و تشکیلات نداشت. به عبارت بهتر تعاونی یک بخش اقتصادی انعطاف‌پذیراست و اساساً تعاونی را باید تکنولوژی اقتصادی دید که قرار است با این تکنولوژی مسائل اجتماعی را که در اقتصاد ریشه دارند حل کنیم.

وی با بیان اینکه مثلاً در حوزه رفع ناترازی انرژی با جلب مشارکت مردم می‌توان مشکل را برطرف کرد، گفت: تجربه نشان داده وقتی مردم در تولید کالایی مشارکت داشته باشند در مصرف آن هم صرفه‌جویی می‌کنند و از آنجا که یکی از دلایل مهم در ناترازی انرژی به مصرف بازمی‌گردد، با مشارکت مردم در تولید انرژی قطعاً صرفه‌جویی هم اتفاق می‌افتد.

تعاونی؛ حلقه مشارکت مردم در تولید و مصرف

مشاور معاون امور تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیان کرد: بنابراین اگر می‌خواهیم حلقه تولید را به خود به مردم بسپاریم و مشارکت فعال مردم اتفاق بیفتد چاره‌ای جز تقویت بخش تعاون وجود ندارد. 

مرآتی در همین رابطه افزود: در دانمارک یک شرکت تعاونی وجود دارد که 40 درصد برق این کشور را تولید می‌کند و به همین خاطر اگر گستره اجتماعی تعاونی‌ها را در جای خود و برای حل مسئله مدنظر قرار دهیم و مردم را برای حل مسئله خودشان مشارکت دهیم قطعاً به توسعه صحیح بخش تعاونی منجر خواهد شد.

مرآتی درباره پیشنهاد تفکیک وزارت تعاون از وزارت کار گفت: این پیشنهاد مدت‌هاست که مطرح شده و البته در کنار این پیشنهادات دیگری هم وجود دارند مثلاً برخی می‌گویند معاونت تعاون به واسطه کار اقتصادی که انجام می‌دهد ذیل وزارت اقتصاد قرار گیرد ولی این تغییرات باعث کندی کار می‌شود و حداقل دو سال وقت کل بخش تعاون را می‌گیرد و فرصت توسعه بخش تعاونی را به تأخیر می‌اندازد.

وی گفت: باید یک باور درون‌رفتاری نسبت به تعاونی‌ها وجود داشته باشد. به عبارت بهتر هم دولت و هم مجلس و به طور کلی مجموعه حاکمیت باید یاد بگیرند که حل یک سری از مسائل را به دست مردم بسپارند و به همین منظور تعاونی‌ها قانونی‌ترین و بهترین روش هستند و در دنیا این روش اجرا شده است.

مشاور معاون امور تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیان کرد: ما باید به تعاونی‌ها باور داشته باشیم. اتفاقاً تعاونی‌ها به سختی شکست می‌خورند. طبق آماری که در سال 2018 منتشر شده کمتر از 20 درصد تعاونی‌ها در پنج سال اول با شکست مواجه می‌شوند در حالی که این عدد برای کسب و کارهای غیرتعاونی نزیک به 56 درصد است و لذا باید تعاونی را در جای درست خودش و برای جلب مشارکت مردم برای حل یک مسئله مورد استفاده قرار داد. باید به تعاونی باورد داشت و به آن کمک کرد تا نیازهای سازگار با خود را حل کند.

مرآتی در پایان تأکید کرد: ضمن اینکه تعاونی‌ها برای شرکت‌های خصوصی هم یک راه‌حل محسوب می‌شوند و می‌توان از مدل تعاون در بخش خصوصی طوری استفاده کرد که ذی‌نفعان آن هم در زنجیره ارزش دور هم جمع و منتفع شوند و این درصورتی اتفاق می‌افتد که تعاون را رقیب بخش خصوصی ندانیم بلکه یک زمین بازی برای همکاری‌ها مختلف محسوب کنیم.

گفت‌وگو از سعید امینی

انتهای پیام