رویداد۲۴| روح انگیز دری: وحید محمودی با حکم احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به عنوان سرپرست صندوق بازنشستگی کشور منصوب شده است. محمودی جایگزین مهدی مسکنی، مدیرعامل این صندوق شده که از گزینه‌های نزدیک به قالیباف بود. پایگاه خبری چند ثانیه این جابجایی را «کودتا علیه گزینه وفاق در وزارت رفاه» خوانده و نوشته است که «شنیده‌ها حکایت از آن دارد که تایید استعلام وحید محمودی به مشکل جدی خواهد خورد و از فردا باید معاون پارلمانی وزارت رفاه با سیل سوالات از احمد میدری و مشکلات دیگر دست و پنجه نرم کند.»

کانال خبری رجانیوز نزدیک به جبهه پایداری نیز با بازنشر این مطلب نوشته است که «تهدید علنی وزیر رفاه توسط رسانه‌های حامی قالیباف به خاطر برکناری یکی از مدیرانش در حالی است که رهبر معطم انقلاب به نمایندگان مجلس تذکر اکید دادند که در انتصاب‌ها داخلات نکنند».

اما وحید محمودی، سرپرست جدید صندوق بازنشستگی کشور کیست و چرا برخی او را گزینه‌ای منبطق بر ارزیابی کارشناسی برای صندوق بازنشستگی کشور می‌دانند.

وحید محمودی؛ از ممسنی فارس تا دانشگاه اسکس انگلیس

وحید محمودی در شهریور ماه سال ۱۳۴۵ در شهرستان ممسنی واقع در استان فارس دیده به جهان گشود. وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود به پایان برده، بعد از اخذ دیپلم در کنکور سراسری سال ۱۳۶۳ شرکت و موفق شد در رشته کارشناسی اقتصاد نظری در دانشگاه اصفهان پذیرفته شود. پس از اتمام دوره کارشناسی، در کنکور کارشناسی ارشد سال ۱۳۶۸ شرکت نموده و در دانشگاه تربیت مدرس در رشته اقتصاد نظری پذیرفته شد. بنا به علاقه به انتخاب گرایش اقتصاد بین الملل، با موافقت دو دانشگاه گرایش اقتصاد بین الملل را در دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران به پایان رسانید. 

محمودی همزمان با اتمام دوره کارشناسی ارشد، در آزمون اعزام به خارج شرکت نموده و موفق به اخذ بورس دکترای اقتصاد-گرایش مالیه عمومی و توسعه اقتصادی از دانشگاه اسکس (Essex) انگلستان گردید و در سال ۱۳۷۹ مدرک دکترای اقتصاد خود را دریافت کرد.

او که از دوران کارشناسی ارشد به موضوعات مطالعاتی حوزه فقر و نابرابری علاقه‌مند بود، پایان نامه دکتری خود را در این حوزه با پروفسور آنتونی شارکس و پروفسوراستیفن جنکینز به نگارش در آورد. 

وحید محمودی؛ مبدع روش محمودی در الگو‌های تجزیه فقر

محمودی در دوره دکتری در متدولو‍ژی جدید برای تجزیه تغییرات فقر (تعیین دقیق سهم عامل‌های موثر بر تغییرات فقر طی یک دوره زمانی) به روش نان پارامتریک از طریق تابع توزیع تجمعی بوده که در متون بین المللی به «روش محمودی» معروف شده است.

او این روش را در قالب ارائه مقاله‌ای در کنفرانسی در موسسه مطالعات بین المللی تحقیقات توسعه (WIDE) وابسته به سازمان ملل در هیلسینکی فنلاند در سال ۲۰۰۰ میلادی طرح نموده و بعدا در مقاله مشترکی با پرفسور اسفندیار معصومی سردبیر مجله معروف (Econometric Review Top ten) در مجله دانشکده اقتصاد دانشگاه ایلینویز شیکاگو به چاپ رسانید.

از آن زمان (سال ۲۰۰۰) تاکنون بیش از ۱۰۰ مطالعه معتبر جهانی (حداقل به چهار زبان انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی و فارسی) که چندین مطالعه کشوری آن توسط بانک جهانی منتشر شده، از «روش محمودی» استفاده نموده اند. 

محمودی در طی سال‌های ۱۳۸۸-۱۳۸۹ عنوان استاد مدعو دانشگاه کالیفرنیا-ریورساید کشورامریکا-را به تجربه کاری و علمی خویش افزودند. علاوه بر این در سال ۱۳۹۲ اولین کرسی استاد تمام (پروفسوری) گروه مالی (فاینانس) در کل دانشگاه‌های کشور از سوی دانشگاه تهران به ایشان اعطا گردید. 

در دو دهه اخیر دکتر محمودی بیشتر تمرکز و توجه خود را به نظریه پردازی و ترویج دیدمان توسعه انسان محور و ترجمه و تفسیر آرای «آمارتیا سن» اختصاص داده است. به تعبیر محسن آزموده خبرنگار روزنامه دنیای اقتصاد، «ترجمه روان و خوشخوان کتاب‌های مهم «آمارتیاسن»، باعث شده که نام دکتر وحید محمودی، در ایران با نام «آمارتیاسن»، اقتصاددان شهیر هندی برنده نوبل، که با طرح نظریه «توسعه به مثابه آزادی»، تئوری‌پرداز برجسته رویکرد «توسعه انسان‌محور» محسوب می‌شود، گره خورده باشد. 

وحید محمودی و دیدگاه‌ها درباره وضعیت صندوق‌های بازنشستگی

محمودی در سرمقاله روزنامه دنیای اقتصاد در مردادماه سال جاری درباره دیون صندوق‌های بازنشستگی نوشته است: «کسری منابع صندوق‌های بازنشستگی کشوری و لشکری با روند صعودی در حال افزایش است. دیون و مطالبات سازمان تامین اجتماعی از دولت طبق صورت‌های مالی سازمان تامین اجتماعی در سال ۱۴۰۰ حدود ۴۳۶همت بوده که براساس روند رشد آن، پیش‌بینی می‌شود در سال‌جاری به بیش از ۶۰۰همت برسد. هلدینگ‌های بزرگ اقتصادی، به دلیل حکمرانی ضعیف دولتی حاکم بر آنها، سهم قابل‌توجهی در تامین منابع موردنیاز صندوق‌ها ندارند. ما نیازمند اصلاح اندیشه حکمرانی هستیم؛ گذار از «دولت رفاه» به «جامعه رفاهی»، گذار از «حمایت‌های اجتماعی» به «بیمه‌های اجتماعی»، گذار از «دولت پرستار» به «دولت توانمندساز»، گذار از «نگاه صدقه‌ای و گداپروری» به «نگاه قابلیت‌پروری»، گذار از «مردم مواجب‌بگیر دولت» به «دولت مواجب‌بگیر مردم».

او همچنین در گفت و گویی در بهمن ماه سال گذشته درباره این که چرا بدهی صندوق‌های بازنشستگی به قوزبالاقوز دولت تبدیل شده است، تاکید کرده که «دولت راهی ندارد به جز این که تن به اصلاح و بازسازی بودجه دهد و کارکردی توسعه‌ای به بودجه داده و با رانت بودجه‌ای مبارزه کند. این تلاش‌ها باید ادامه پیدا کند، تا زمانی که بودجه پالایش پیدا کرده و بودجه عملیاتی بر آن حاکم شود و با یک مدیریت مدرن و هدفمند و مبتنی بر عملکرد توسعه‌ای تنظیم شود. افزون بر اینها برای این که نرخ پشتیبانی اصلاح شود و صندوق‌ها توانمند شوند و فشار بودجه‌ای کمتر شود، باید گشایش‌های حوزه سیاسی، افزایش یابد تا ظرفیت‌های تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی را افزایش دهیم. ما رقمی در حدود افزون بر ۴۰۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز داریم و برای حل آن باید فضایی ایجاد شود که سرمایه گذاری‌های خارجی را جذب کشور کنیم و بتوانیم اقتصاد ملی را قدرتمندتر کرده و رشد پایداری ایجاد کنیم. بر اساس این تغییرات، نرخ پشتیبانی کسب و کار را بر پایه اشتغال مولد بالا ببریم و در نهایت ناترازی‌ها و فشار روی صندوق‌ها را کاهش دهیم. ضمن این که لازم است عقلانیتی نیز بر اقتصاد کشور حاکم شود و تعهدات غیرمعقول و غیرمنطقی نیز بر دوش صندوق‌ها گذاشته نشود که نتوانند از پس این تعهدات بربیایند. ما نیازمند یک بازنگری در حکمرانی اقتصاد سیاسی هستیم که بتوانیم ذینفعان و معادلات درون حوزه مالی عمومی را انتظام بخشی مجدد کنیم و تعادل‌هایی را ایجاد کنیم.»

تعریف فقر مطلق و فقر ایران در دیدگاه‌های محمودی

بر اسای تعریف وحید محمودی، فقر مطلق عدم برخورداری از حداقل نیاز‌های اساسی زندگی است. او در اینباره می‌گوید: «نیاز‌ها به دو دسته خوراکی و غیرخوراکی تقسیم می‌شوند. یک انسان برای تامین حداقل نیاز سلامت خودش به‌طور متوسط باید حداقل ۲۵۰۰کالری در روز مصرف کند؛ مشروط به اینکه این کالری را از حداقل‌هایی که سبد خوراکی که انستیتو تغذیه کشور براساس الگوی مصرف در کشور اعلام می‌کند که شامل حدود ۱۵قلم کالا شامل نان، برنج، روغن، شیر، پنیر، گوشت سفید، گوشت قرمز، حبوبات و… است، تامین کند تا مواد مغذی لازم برای تامین سلامت به بدن برسد والا با مصرف یک نان بربری در روز هم می‌توان ۲۵۰۰کالری را تامین کرد؛ ولی پرواضح است که در این صورت بدن از سلامت تغذیه‌ای برخوردار نخواهد بود. نیاز‌های غیرخوراکی نظیر مسکن، پوشاک، حمل‌ونقل، آموزش، سلامت و… نیز استاندارد‌های محاسباتی خود را دارند؛ بنابراین ملاحظه می‌فرمایید که تعریف استاندارد فقر مطلق مشخص است»

محمودی همچنین در گفت و گویی درباره وضعیت حال حاضر وضعیت فقر در ایران نیز تاکید کرده است: «تمام مطالعاتی که توسط محققان دانشگاهی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سال‌های اخیر با رعایت نسبی چارچوب ذکرشده در بالا، انجام شده است کمتر از سه دهک جمعیتی دچار فقر مطلق نیستند. مطالعات از ۳۰ تا ۵۰درصد جمعیت کشور را درگیر فقر مطلق می‌دانند. نکته دیگر اینکه امروز در ادبیات مطالعات فقر از سنجه یا معیار فقر چندبعدی استفاده می‌کنند و برخلاف معیار فقر مطلق که پایه تحلیل آن صرفا درآمد خانوار است، ابعاد درآمدی و غیردرآمدی نظیر آموزش، سلامت و… را در نظر می‌گیرند که با این معیار وضعیت فقر در کشور وخیم‌تر است. برای مثال در همین راستا در مطالعات اخیر اینجانب از واژه‌ای به نام «فقر زمانی» در کنار «فقر درآمدی» رونمایی کرده‌ام؛ چون از سال۱۳۶۸ تاکنون که کشور دچار تورم بالا و مزمن شده، سرپرست خانوار برای جبران تورمی که خطای دولت‌هاست، شروع به زمان‌فروشی کرده و عملا به جای استاندارد ۸ساعت در روز ۱۲ساعت و حتی تا ۲۰ساعت در روز زمان خود را به کار اختصاص داده است؛ بنابراین عملا زمان فراغت و خواب خود را به پای تورم قربانی کرده که باعث محرومیت ایشان در جنبه‌های متعدد شده است که با پایه تحلیلی درآمد قابل دیدن و سنجش نیست»

صندوق بازنشستگی کشور چیست؟

صندوق بازنشستگی کشوری زیر مجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است که وظیفه خدمات‌رسانی به بازنشستگان دولت را برعهده دارد. اداره امور بازنشستگی و از کار افتادگی، اجرای قوانین و مقررات مربوط به بازنشستگی، اجرای مصوبات شورای سازمان بازنشستگی کشوری نمونه‌هایی از مسئولیت‌های این سازمان است. صندوق بازنشستگی در ۳۱ استان کشور دارای نمایندگی فعال بوده بطوری‌که کلیه امور مربوط به بازنشستگان و موظفین در همان استان انجام می‌گیرد. 

صندوق بازنشستگی کشوری در ۳۱ استان کشور دارای نمایندگی فعال بوده بطوری‌که کلیه امور مربوط به بازنشستگان و موظفین در همان استان انجام می‌گیرد. سامانه‌های مکانیزه صندوق بازنشستگی کشوری این امکان را به وجود آورده‌است تا کلیه اطلاعات بازنشستگان و موظفین از دفاتر نمایندگی سازمان در مراکز استان‌ها همه روزه با سیستم مرکزی تبادل شده و امکان صدور احکام بازنشستگان در مراکز استان‌ها فراهم گردد. تعداد پرسنل صندوق بازنشستگی در ساختمان مرکزی و دفاتر تهران بالغ بر ۱۵۸ نفر و در نمایندگی‌های سازمان در مراکز استان‌ها نیز مجموعاً ۲۰۳ نفر می‌باشد.

صندوق بازنشستگی کشوری پس از سازمان تأمین اجتماعی دومین صندوق بازنشستگی و بیمه‌ای ایران است که تا ابتدای سال ۱۳۹۹ بیش از یک میلیون و ۴۷۱ هزار نفر بازنشسته و وظیفه بگیر دولت را زیرپوشش خود قرار داده‌است.