براساس گزارش رسمی سازمان راهداری و حمل‌و‌نقل جاده‌ای ایران، تعداد اتوبوس‌های بین‌شهری ایران در فاصله سال‌های 1393 تا 1401، به میزان 5500 دستگاه کاهش یافته است. این میزان کاهش در شرایطی که خرید خودرو از هر زمان دیگری برای مصرف‌کنندگان دشوارتر شده، بروز یک معضل بزرگ در سیستم حمل‌ونقل ایران را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر، حمل‌ونقل افراد از هر زمان دیگری دشوارتر به‌نظر می‌رسد.

براساس گزارش مرکز آمار ایران، 46 درصد خانوارهای شهری و 63 درصد خانوارهای روستایی ایران فاقد خودروی شخصی هستند. به عبارت دیگر، حدود نیمی از خانواده‌های ایرانی خودروی شخصی ندارند و برای حمل‌ونقل خود به سیستم اتوبوس‌رانی و راه‌آهن متکی هستند. در این بین اتوبوس‌های بین‌شهری به‌دلیل هزینه مقرون‌به‌صرفه و دسترس‌پذیری برای بسیاری از اقشار جامعه، گزینه نخست حمل‌ونقل به شمار می‌روند.

بااین‌حال «احمدرضا عامری»، سخنگوی اتحادیه شرکت‌های تعاونی مسافربری کشور، آمار ناگوارتری را در این زمینه اعلام کرده است. براساس گفته‌های عامری، تعداد اتوبوس‌های بین‌شهری کشور از حدود 15 هزار دستگاه در سالیان گذشته، در نیمه نخست سال 1402 به کمتر از 6 هزار و 500 دستگاه رسیده است. یعنی تنها 43 درصد از ناوگان مسافربری دهه 1390 ایران درحال‌حاضر فعال هستند.

اتوبوس‌های بین‌شهری سودآوری ندارند

روزنامه فرهیختگان پس از انتشار آمارهای یادشده، تصمیم گرفته است تا صحت این آمار را پیگیری کند که البته بی‌نتیجه بوده است. بااین‌حال، اخبار منتشرشده در رسانه‌های داخلی کمبود اتوبوس و همچنین بلیت اتوبوس را نشان می‌دهند. دلیل اصلی این معضل، کمبود تولید اتوبوس از یک‌سو و البته افزایش قیمت اتوبوس‌های موجود در بازار از سوی دیگر است.

از بین سه تولیدکننده اتوبوس‌های بین‌شهری در کشور، تنها یکی از آن‌ها فعال باقی مانده است. ایران خودرو دیزل نیز که تولیدکننده بزرگ خودروهای تجاری در کشورمان است، علاقه‌ای برای ورود به این بازار ندارد. فعالان حوزه اتوبوس‌رانی نیز در طول سالیان اخیر از این حوزه خارج شده‌اند. افزایش سرسام‌آور قیمت اتوبوس و نیز قیمت‌گذاری دستوری بلیت اتوبوس، سودآوری این حوزه را به‌شدت کاهش داده است. درنتیجه مالکان اتوبوس‌ها ترجیح می‌دهند به‌جای خودروهای مسافربری،‌ شانس خود را در بین خودروهای باری امتحان کنند.