عفونت‌های ادراری (UTI) یکی از شایع‌ترین عفونت‌های در جهان هستند که می‌توانند در هر قسمت از دستگاه ادراری، از جمله کلیه‌ها، مثانه، حالب و مجرای ادرار رخ دهند. نیتروفورانتوئین یک آنتی بیوتیک باکتریوسیدال است که با مهار تولید انرژی در باکتری‌ها عمل می‌کند. این امر باعث می‌شود که باکتری‌ها نتوانند زنده بمانند و تکثیر شوند. این دارو در اشکال دارویی مختلف از جمله کپسول و سوسپانسیون خوراکی تولید و در بازار عرضه می‌شود. در ادامه به مکانیسم عمل، اشکال دارویی، موارد مصرف، طریقه مصرف، موارد احتیاط و منع مصرف داروی nitrofurantoin خواهیم پرداخت.

اشکال دارویی نیتروفورانتوئین

1. کپسول، بلورهای بزرگ: 25 میلی گرم، 50 میلی گرم و 100 میلی گرم
2. کپسول، مونوهیدرات/ماکروسیستال: 100 میلی گرم
3. سوسپانسیون خوراکی: 25 میلی گرم / 5 میلی لیتر

موارد مصرف داروی نیتروفورانتوئین

داروی نیتروفورانتوئین برای درمان یا پیشگیری از برخی عفونت های دستگاه ادراری استفاده می شود. این دارو یک آنتی بیوتیک است که با توقف رشد باکتری ها عمل می کند. برای عفونت های ویروسی (مانند سرماخوردگی، آنفولانزا) کارایی ندارد. استفاده غیر ضروری یا استفاده بیش از حد از هر آنتی بیوتیکی می تواند منجر به کاهش اثربخشی آن شود. به دلیل خطر ابتلا به یک مشکل خونی خاص (کم خونی همولیتیک) کودکان کمتر از یک ماه نباید از نیتروفورانتوئین استفاده کنند.

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی nitrofurantoin

پروتئین‌های ریبوزومی باکتریایی و سایر ماکرومولکول‌هایی را که ممکن است در متابولیسم و ​​سنتز دیواره سلولی اختلال ایجاد کنند، غیرفعال یا تغییر می‌دهد. جذب این دارو خوب بوده و شکل ماکرو کریستالی به دلیل انحلال آهسته‌تر، آهسته‌تر جذب می‌شود (باعث ناراحتی GI کمتری می‌شود). توسط فلاووپروتئین های باکتریایی به واسطه های واکنشی کاهش می یابد و بافت های بدن (به جز پلاسما) 60 درصد دارو را به متابولیت های غیر فعال متابولیزه می کنند. دفع این دارو از طریق ادرار (40%) و مدفوع (مقدار کم) صورت می‌گیرد.

مقدار مصرف داروی nitrofurantoin

داروی نیتروفورانتوئین را طبق دستور پزشک به صورت خوراکی همراه با غذا یا شیر مصرف کنید. این دارو معمولاً چهار بار در روز برای درمان عفونت یا یک بار در روز هنگام خواب برای جلوگیری از عفونت مصرف می شود. هنگام مصرف این دارو از مصرف آنتی اسیدهای حاوی تری سیلیکات منیزیم خودداری کنید. آنتی اسیدهای حاوی تری سیلیکات منیزیم با نیتروفورانتوئین متصل می شوند و از جذب کامل آن جلوگیری می کنند. دوز و مدت زمان آن بر اساس وضعیت پزشکی و پاسخ شما به درمان است. همچنین در کودکان نیز دوز براساس وزن توسط پزشک تجویز می‌شود.

زمان مصرف نیتروفورانتوئین

قبل از مصرف داروی نیتروفورانتوئین، اطلاعات دارویی موجود بر روی بسته بندی (شامل موارد و طریقه مصرف) دارو را به دقت بررسی کنید. برای بهترین اثر، این آنتی بیوتیک را در زمان های مساوی مصرف کنید. هنگام مصرف این دارو برای جلوگیری از عفونت، آن را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید. در صورت مشاهده علائم عفونت جدید دستگاه ادراری (مانند درد در حین ادرار کردن) به پزشک خود اطلاع دهید. اگر این دارو را برای درمان عفونت مصرف می کنید، حتی در صورت علائم، مصرف این دارو را تا پایان کامل مقدار تجویز شده ادامه دهید.

طریقه مصرف نیتروفورانتوئین در بزرگسالان

1. داروی نیتروفورانتوئین برای عفونت مجاری ادراری در سویه های حساس اشریشیا کلی، انتروباکتر، کلبسیلا، استافیلوکوکوس اورئوس و استافیلوکوکوس ساپروفیتیکوس استفاده می‌شود.
2. ماکروکریستال ها (Macrodantin، Furadantin و معادل ها): 50-100 میلی گرم به صورت خوراکی هر 6 ساعت به مدت 7 روز یا به مدت 3 روز پس از به دست آوردن ادرار استریل استفاده می‌شود.
3. مونوهیدرات/ماکرو کریستال ها (Macrobid و معادل ها): 100 میلی گرم به صورت خوراکی هر 12 ساعت به مدت 7 روز یا به مدت 3 روز پس از به دست آوردن ادرار استریل استفاده می‌شود.
4. پیشگیری/سرکوب طولانی مدت: 50-100 میلی گرم درشت کریستال به صورت خوراکی تا 12 ماه مصرف می‌شود.

طریقه مصرف نیتروفورانتوئین در کودکان

1. برای درمان عفونت مجاری ادراری در کودکان بیشتر از 1 ماه 7-5 میلی گرم بر کیلوگرم به مدت 7 روز هر 6 ساعت مصرف می‌شود. همچنین برای پیشگیری از عفونت ادراری 1-2 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت خوراکی یا 2 دوز منقسم استفاده می‌شود.
2. در افراد بالای 12 سال ماکروکریستال ها (Macrodantin، Furadantin و معادل ها): 50-100 میلی گرم به صورت خوراکی هر 6 ساعت به مدت 7 روز یا به مدت 3 روز پس از به دست آوردن ادرار استریل استفاده شود.
3. مونوهیدرات/ماکرو کریستال ها (Macrobid و معادل ها): 100 میلی گرم به صورت خوراکی هر 12 ساعت به مدت 7 روز یا به مدت 3 روز پس از به دست آوردن ادرار استریل تجویز می‌شود.
4. پیشگیری/سرکوب طولانی مدت: 50-100 میلی گرم درشت کریستال به صورت خوراکی تا 12 ماه استفاده می‌شود.

موارد احتیاط

قبل از مصرف نیتروفورانتوئین، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این داروی ممکن است حاوی مواد غیر فعالی باشد که می تواند باعث واکنش های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله بیماری کلیوی، بیماری کبد (از جمله مشکلات کبدی ناشی از نیتروفورانتوئین در گذشته)، یک بیماری ژنتیکی خاص (G-6). -کمبود PD)، برخی اختلالات خونی (مانند کم خونی)، بیماری های ریوی، برخی مشکلات عصبی (نوروپاتی محیطی)، برخی بیماری های چشمی (نوریت بینایی)، دیابت، عدم تعادل مواد معدنی درمان نشده، کمبود ویتامین B و… با پزشک مشورت کنید.

نیتروفورانتوئین ممکن است باعث ایجاد واکسن های باکتریایی زنده شود. قبل از انجام هر گونه ایمن سازی/واکسیناسیون، به متخصص مراقبت های بهداشتی خود بگویید که از نیتروفورانتوئین استفاده می کنید. افراد مسن ممکن است در معرض خطر بیشتری برای عوارض جانبی هنگام استفاده از این دارو، به ویژه مشکلات عصبی، کبدی یا ریوی باشند. در صورت نزدیکی یا در زمان زایمان (هفته های 38 تا 42 بارداری) به دلیل آسیب احتمالی برای نوزاد، مانند مشکل خونی خاص (کم خونی همولیتیک) از این دارو استفاده نکنید. این دارو به شیر مادر منتقل می شود و ممکن است اثرات نامطلوبی بر شیرخواران کمتر از یک ماهه شیرده و نوزادان با شرایط ژنتیکی خاص (کمبود G-6-PD) داشته باشد.

1. در بیماران مبتلا به کمبود G6PD دارو را با احتیاط مصرف کنید(ممکن است خطر کم خونی همولیتیک را افزایش دهد).
2. از مصرف طولانی مدت در افراد مسن خودداری کنید (ممکن است خطر مسمومیت ریوی را افزایش دهد).
3. نوروپاتی محیطی در برخی بیماران گزارش شده است، در بیمارانی که کم خونی، دیابت، کمبود ویتامین B یا عدم تعادل الکترولیت تشخیص داده شده است افزایش یابد (احتیاط کنید).
4. واکنش‌های ریوی حاد/مزمن (مانند سرفه، پنومونیت بینابینی یا فیبروز) گزارش شده است.
5. سوپرعفونت های باکتریایی ممکن است با درمان طولانی مدت رخ دهد.

موارد منع مصرف داروی نیتروفورانتوئین

1. نارسایی کلیه (آنوری، الیگوری یا CrCl <60 میلی لیتر در دقیقه)
2. بارداری در ترم (هفته 38-42 بارداری)
3. سابقه اختلال عملکرد کبدی/یرقان کلستاتیک با نیتروفورانتوئین
4. نوزادان (کمتر از 28 روز)
5. حساسیت مفرط

عوارض جانبی نیتروفورانتوئین (nitrofurantoin)

اسهال، سرفه، سرگیجه، خواب آلودگی، تنگی نفس، درماتیت لایه بردار، خستگی، نفخ شکم، سردرد، کم خونی همولیتیک، هپاتیت و… برخی از عوارض جانبی داروی نیتروفورانتوئین می‌باشد. این دارو را با غذا مصرف کنید تا حالت تهوع به حداقل برسد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. این دارو به ندرت ممکن است باعث مشکلات ریوی بسیار جدی (احتمالاً کشنده) شود. مشکلات ریوی در ماه اول درمان یا پس از استفاده طولانی مدت از نیتروفورانتوئین (به طور کلی به مدت 6 ماه یا بیشتر) رخ می‌دهد.

برخی از عوارض جانبی جدی داروی نیتروفورانتوئین شامل حالت تهوع/استفراغی که متوقف نمی شود، خستگی غیرعادی، ادرار تیره، زردی چشم ها/پوست، ضربان قلب تند/ تند، سرفه ای که از بین نمی رود، درد قفسه سینه، تنگی نفس/مشکل تنفسی، درد مفاصل/عضله، پوست مایل به آبی/بنفش و… می‌باشد. استفاده از این دارو برای دوره های طولانی یا مکرر ممکن است منجر به برفک دهان یا عفونت قارچی جدید واژن (مانند عفونت قارچی دهان یا واژن) شود. در صورت مشاهده لکه های سفید در دهان، تغییر در ترشحات واژن یا مشاهده با پزشک خود تماس بگیرید.

1. بی اشتهایی
2. آرترالژی
3. درد قفسه سینه
4. سرفه
5. اسهال
6. سرگیجه و سردرد
7. خواب آلودگی
8. تنگی نفس
9. خستگی
10. نفخ شکم
11. کم خونی همولیتیک
12. هپاتیت
13. خارش
14. حالت تهوع

تداخل دارویی نیتروفورانتوئین

1. تداخلات رده X (پرهیز): ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، واکسن وبا، منیزیم تری سیلیکات، نورفلوکساسین
2. کاهش اثرات داروها توسط نیتروفورانتوئین: ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، واکسن ب.ث.ژ (ایمنی زا)، واکسن وبا، لاکتوباسیلوس و استریول، نورفلوکساسین، سدیم پیکوسولفات، واکسن تیفوئید
3. افزایش اثرات داروها توسط نیتروفورانتوئین: اپلرنون، بی‌حس کننده‌های موضعی، پریلوکائین، سدیم نیتریت
4. افزایش اثرات نیتروفورانتوئین توسط داروها: داپسون (موضعی)، نیتریک اکسید، پروبنسید

مصرف قرص نیتروفورانتوئین (nitrofurantoin) در دوران بارداری و شیردهی

مصرف قرص نیتروفورانتوئین در دوران بارداری توصیه نمی شود. این دارو یک آنتی بیوتیک است که برای درمان عفونت های ادراری استفاده می شود. مطالعات نشان داده اند که مصرف نیتروفورانتوئین در سه ماهه اول بارداری ممکن است خطر ابتلا به ناهنجاری های مادرزادی را افزایش دهد. همچنین، مصرف این دارو در هفته آخر بارداری ممکن است خطر زردی را در نوزادان افزایش دهد. زنان باردار و مادران شیرده در دوران بارداری تنها با نسخه و تایید پزشک اقدام به مصرف انواع مختلف آنتی‌بیوتیک‌ها کنند.

شرایط نگهداری داروی nitrofurantoin

داروی نیتروفورانتوئین (nitrofurantoin) باید در دمای اتاق به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. همچنین تا حدامکان از کودکان و حیوانات دور نگه داشته شود و درصورت خرابی یا تمام شدن تاریخ مصرف آن را به درستی دور بریزید.

کلام آخر داروی نیتروفورانتوئین

عفونت ادراری (UTI) نوعی عفونت است که دستگاه ادراری را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند در هر قسمت از دستگاه ادراری رخ دهد. عفونت مثانه (سیستیت)، عفونت شایع‌ترین نوع عفونت ادراری است و به دنبال آن عفونت کلیه (پیلونفریت)، عفونت جدی‌تر محسوب می‌شود که می‌تواند عوارض جدی‌تری ایجاد کند. عفونت ادراری به واردن شدن باکتری به دستگاه ادراری از طریق رابطه جنسی، استفاده از دستگاه‌های پزشکی ادراری یا در زنان باردار به دلیل تغییرات هورمونی ایجاد می‌شود. در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز  داروی Nitrofurantoin را برای مبارزه با عفونت‌های ادراری به شما معرفی کردیم.

منبع سایت: Medscape