آگهی

نخستین خط اتصال زیردریایی در سال ۱۸۵۱ میلادی نصب شد که یک کابل تلگراف ابتدایی بود که فاصله ۴۰ کیلومتری بین شهر کاله (فرانسه) و شهر دووِر (انگلستان) را از طریق کانال مانش به یکدیگر متصل می‌کرد. هفت سال بعد، اولین اتصال فراآتلانتیکی بین اروپا و ایالات متحده برقرار شد. این رویداد، فصل جدیدی را در تاریخ مخابرات و ارتباطات و همچنین در تاریخ دریاها گشود، چراکه بستر دریاها در طول زمان به بخش حیاتی دنیای مدرن تبدیل شد.

اکنون نزدیک به دو قرن بعد، ۹۹ درصد از ایمیل‌ها، پیام‌های واتس‌اپ، اسناد، عکس‌ها و ویدیوهایی که بین کشورها یا قاره‌ها جابه‌جا می‌شوند، از طریق همین زیرساخت‌ها منتقل می‌شوند. در حال حاضر، بیش از ۵۰۰ کابل زیردریایی در سراسر جهان وجود دارد که مجموع طول آن‌ها به ۱.۴ میلیون کیلومتر می‌رسد—مسیری که می‌تواند ۳۵ بار دور زمین بگردد.

علاوه بر این، زیرساخت‌های ارتباطی شامل شبکه‌های برق و گاز نیز می‌شوند.

آیا بستر دریاهای اروپا غیرقابل نفوذ است؟

در سال‌های اخیر، وقوع چندین حادثه جدی باعث شده تا زنگ خطر در مورد امنیت لوله‌هایی که نقشی حیاتی در زمینه ارتباطات کابلی و همچنین تأمین انرژی برای اروپا دارند، به صدا در بیاید. این خطوط انرژی و ارتباطاتی،‌ در کنار مولفه دیگری به نام تهدیدات سایبری به پاشنه آشیل زیرساخت‌های حیاتی اروپا تبدیل شده‌اند.

اتصال‌های زیردریایی، چه در حوزه انرژی (گاز و برق) و چه در حوزه انتقال داده‌ها، طی سه سال گذشته — یعنی از زمان آغاز تهاجم روسیه به اوکراین — به‌عنوان یکی از آسیب‌پذیرترین بخش‌های اکوسیستم اتحادیه اروپا شناخته شده‌اند.

وقوع پنج حادثه بزرگ که اتفاقا تحقیقات درباره هیچکدام از آن‌ها هنوز تمام نشده، امنیت این شبکه پیچیده و متشکل از صدها خط لوله را به چالش کشیده است.

تا تاریخ ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ (پنجم اسفند ۱۴۰۰)، زمانی که جنگ در اوکراین آغاز شد، تصور می‌شد که بستر دریاهای اروپا غیرقابل نفوذ است. اما مجموعه‌ای از اختلال‌های بی‌سابقه اخیر، موج جدیدی از نگرانی را در اتحادیه اروپا ایجاد کرده است.

به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید

گرچه هنوز شواهد قطعی وجود ندارد، اما گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال «خرابکاری عمدی» باعث واکنش سریع ذی‌نفعان شده است. بطوریکه ناتو در اواسط ماه ژانویه اعلام کرد که ناوچه‌ها، هواپیماهای گشت دریایی و پهپادهای دریایی خود را برای محافظت از زیرساخت‌های حیاتی در دریای بالتیک، که بیشترین حوادث جدی در آن رخ داده، مستقر خواهد کرد.

بروکسل نیز در هفته‌های اخیر خواستار «اقدامات سریع و قاطع» برای حفاظت از این زیرساخت‌های حیاتی شده است. علاوه بر این، اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU)، وابسته به سازمان ملل، در دسامبر گذشته نهادی ویژه برای «تضمین تاب‌آوری بیشتر این کابل‌ها» ایجاد کرد.

حقایق و اظهارات نشان‌دهنده این واقعیت است که نگرانی‌ها نه‌تنها از بین نرفته‌اند، بلکه در حال افزایش‌اند.

آمار جهانی اختلال در کابل‌های زیردریایی چقدر است؟

بر اساس برآوردهای سازمان ملل، سالانه به طور متوسط بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ حادثه—چه به‌صورت تصادفی و چه عمدی—در ارتباطات زیردریایی سراسر جهان رخ می‌دهد. در سال ۲۰۲۳، که آخرین سال دارای آمار رسمی است، تعداد این حوادث به ۲۰۰ مورد، یعنی بالاترین حد بازه مذکور، رسید.

این میزان تقریبا معادل چهار حادثه در هفته است؛ یک روز حادثه رخ می‌دهد، روز بعد خبری از آن نیست. با این حال، اطلاعات دقیقی درباره سهم اروپا—قاره‌ای که بیشترین آسیب را از این موج اختلالات دیده—در دست نیست.

داشتن کابل‌های بیشتر یا استفاده از سیستم‌های جایگزین، مانند ماهواره‌ها یا امواج مایکروویو، ضروری است؛ اما نمی‌توان عرضه ۱۰۰ درصدی را تضمین کرد.

۲ حادثه بزرگ اولیه؛ بزرگ‌ترین نشت متان ثبت‌شده در جهان چگونه پیش آمد؟**

در سه سال گذشته، بیش از دوازده مورد از حدود ۴۰ کابلی که در بستر دریای بالتیک قرار دارند، از کار افتادند. نخستین حادثه در سپتامبر ۲۰۲۲ (شهریور ۱۴۰۱) رخ داد که مربوط به خط لوله نورد استریم بود؛ این خط لوله، گاز طبیعی را از روسیه به اروپای غربی منتقل می‌کرد، اما انفجارهای زیردریایی آن را نابود کردند و بزرگ‌ترین نشت متان ثبت‌شده در جهان را رقم زدند.

آگهی

در ابتدا، انگشت اتهام به سوی روسیه نشانه رفت، اما در ماه ژوئن گذشته، دادستانی آلمان حکم بازداشت یک شهروند اوکراینی را صادر کرد که تا قبل از ناپدید شدنش در لهستان زندگی می‌کرد.

به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید

 جنگ اوکراین پیامدهای گسترده‌ای در منطقه بالتیک داشته است. زمانی که ناتو در سال ۱۹۴۹ تأسیس شد، دانمارک تنها کشور حاشیه این دریا بود که به این ائتلاف پیوست. اما امروز، پس از پیوستن فنلاند در سال ۲۰۲۳ و پیوستن سوئد در سال ۲۰۲۴، حالا تمامی ۹ کشور بالتیک—به‌جز روسیه—عضو این سازمان فراآتلانتیکی هستند.

با این‌که روسیه از روند این اتحادهای منطقه‌ای کنار گذاشته شده است، اما بندر کالینینگراد (منطقه‌ای جداافتاده از خاک روسیه بین لهستان و لیتوانی)، بندر سن‌پترزبورگ و بندر اوست-لوگا همچنان برای کرملین حیاتی هستند. بطوریکه هزاران کشتی موسوم به «ناوگان کشتی‌های سایه» از این بنادر حرکت می‌کنند و نفت خام روسیه را به‌صورت غیرقانونی صادر می‌کنند.

آگهی

در مورد دوم نیز، در اکتبر ۲۰۲۳ (مهر ۱۴۰۲) یعنی بیش از یک سال پس از انفجارهای خط لوله نورد استریم، یک کشتی که با پرچم هنگ‌کنگ حرکت می‌کرد، با لنگر خود خط لوله گاز بالتیک‌کانکتور—که بین فنلاند و استونی قرار دارد—و سه کابل ارتباطی را تخریب کرد.

سه مورد دیگر در چهار ماه گذشته

همچنین، در چهار ماه گذشته، سه کشتی دیگر با لنگرهای خود به زیرساخت‌های دریای بالتیک آسیب زده‌اند. این دریا که آب آن کمی شور است، عمقی نسبتا کم دارد و میانگین عمق آن ۵۴ متر است.

در نوامبر گذشته (آبان ۱۴۰۳)، یک کشتی چینی به نام «ئی پنگ / Yi Peng 3» ۲ کابل مخابراتی—یکی بین فنلاند و آلمان و دیگری بین لیتوانی و سوئد را قطع کرد.. بوریس پیستوریوس، وزیر دفاع آلمان در آن زمان اعلام کرد که «هیچ‌کس باور ندارد» که این کابل‌ها به‌طور تصادفی قطع شده باشند.

در روز کریسمس (۲۵ دسامبر ۲۰۲۴)، یک کشتی به نام «ایگل / Eagle S» که با پرچم جزایر کوک حرکت می‌کرد و به‌طور غیرقانونی نفت خام روسیه را به مصر انتقال می‌داد، کابل برق بین فنلاند و استونی و چهار کابل مخابراتی را قطع کرد. پلیس و نیروهای مرزبانی فنلاند این نفتکش را توقیف کردند. اما مقامات فنلاندی در روز یکشنبه، یکم مارس (۱۱ اسفند) به این کشتی اجازه دادند که آب‌های سرزمینی فنلاند را ترک کند. با این حال، تحقیقات جنایی همچنان ادامه دارد و هشت نفر از ۲۴ خدمه این کشتی به قطع پنج کابل زیردریایی با یکی از لنگرهای کشتی مظنون هستند. از میان این هشت مظنون، سه نفر همچنان در فنلاند تحت دستور دادگاه و به دلیل جلوگیری از ترک کشور، در آنجا باقی مانده‌اند.

آگهی

هر دو کشتی «ئی پنگ» «ایگل» به روسیه ربط پیدا می‌کردند و حرکت آن‌ها از یک بندر روسی بود.

به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید 

در مورد آخر نیز، مقامات سوئدی یک کشتی به نام «ویژن /Vezhen»  که با پرچم مالت حرکت می‌کرد و مظنون به آسیب رساندن به یک کابل مخابراتی بین جزیره استراتژیک گوتلاند سوئد (بزرگ‌ترین جزیره بالتیک) و لتونی بود، در اواخر ماه ژانویه متوقف کردند. البته این کشتی بلافاصله پس از آن آزاد شد، چرا که تحقیقات نشان داد که این آسیب به طور تصادفی رخ داده بود.

 با توجه به این واقعیت که اختلال در این زیرساخت‌ها می‌تواند زندگی روزمره میلیون‌ها شهروند را مختل کند، اپراتورهای سیستم‌های برق و گاز تلاش کرده‌اند تا اتصالات را دو برابر کنند تا از وقوع قطعی یا اختلال گسترده جلوگیری شود. با این حال، این کار هزینه بسیار بالایی دارد و موفقیت آن نسبی بوده است.

آگهی

«ماهواره‌ها یک گزینه جایگزین برای داده‌ها هستند، اما فقط تا حدی: زمان تأخیر آنها بیشتر است و ظرفیت انتقال داده کمتری دارند. بنابراین، آنها یک مکمل هستند، نه یک جایگزین کامل.

در مورد برق و گاز، به جز در مواردی که یک شبکه موازی وجود داشته باشد، هیچ جایگزینی برای این زیرساخت‌ها وجود ندارد. این مسئله تنها به منطقه بالتیک محدود نمی‌شود، بلکه دریای شمال را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.