**رویداد24 | روح انگیز درّی:** شب گذشته، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، بعد از جلسه با دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، برای دومین بار مدل توافق لیبی را به عنوان راهکار مناسب برای توافق با ایران معرفی نمود.
همچنین، تام کاتن، سناتور آمریکایی، هفته گذشته بیان کرده بود که مدل مورد نظر آمریکا برای توافق با ایران، مدل توافق لیبی است. این اظهارات با واکنش عباس عراقچی، دبیر کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجگODBی کشور، روبرو شد که در جلسه کمیسیون امنیت ملی عصر یکشنبه اعلام کرد: «این موضوع حتی در خواب باید دیده شود.»
مدل توافق لیبی به توافق سال 2003 میان لیبی و آمریکا (و بریتانیا) اشاره دارد. لیبی در دهه 1970 برنامه هسته‌ای خود را آغاز کرد و در 1992، به‌دلیل برنامه‌های هسته‌ای و موشکی، تحریم‌هایی علیه خود دریافت کرد. هفت سال بعد، معمر قذافی اعلام کرد که لیبی می‌تواند برنامه هسته‌ای خود را تعلیق کند اگر تحریم‌ها لغو شوند. در 2003، پس از حمله ائتلاف آمریکایی به عراق و نگرانی از تکرار این حمله به لیبی، قذافی برخی از برنامه‌های تسلیحی خود را متوقف و آماده همکاری با جامعه جهانی برای بازرسی و نابودسازی تسلیحات خود شد. او همچنین پروتکل الحاقی را امضا کرد، نظارت‌های بیشتر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را متقاضی شد و برد موشک‌هایش را به 300 کیلومتر کاهش داد.
پس از حملات 11 سپتامبر، روابط تیره بین لیبی و کشورهای عضو ناتو به طور تدریجی بهبود یافت و تحریم‌ها علیه این کشور کاهش یافت. در 2004، بازرسی‌های بین‌المللی از سایت‌های هسته‌ای و موشکی لیبی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آغاز شد و در 2006، لیبی به صورت رسمی به عنوان شریک بالقوه در برنامه‌های انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز مطرح شد و مذاکرات با کشورهای غربی برای توسعه همکاری‌های هسته‌ای را آغاز کرد.
حدود سه سال بعد، قذافی مقصر از عدم لغو کامل تحریم‌ها ظاهر شد و گفت: «آمریکا باید به تعهدات خود عمل کند تا کشورهایی چون ایران و کره شمالی با دیدن رفتار آمریکا با لیبی تصمیمات متفاوتی بگیرند.»
در 2011، سایه بهار عربی بر حکومت دیکتاتوری لیبی افکنده شد. چند ماه بعد شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه 1973 را تصویب کرد و منطقه پرواز ممنوع به همراه عملیات نظامی برای حفاظت از غیرنظامیان را منشأ گرفت. به طور تدریجی، معترضین کنترل شهرهای مختلف را به دست گرفتند و در نهایت طرابلس را تصرف کردند.
عملیات طلوع ادیسه، رمز نام عملیات نظامی بریتانیا، فرانسه، آمریکا، ایتالیا و برخی کشورهای عربی علیه حکومت معمر قذافی، در 20 مارس 2011 با دستور حمله هواپیماهای فرانسه آغاز شد.
برخی از کارشناسان معتقدند که قذافی با رها کردن برنامه‌های بازدارنده، خود را در برابر حمله نظامی آسیب‌پذیر کرد. اینکه اگر قذافی برنامه توافق را به نفع مردم لیبی تأکید می‌کرد، ممکن بود باعث مشروط ماندن لیبی در امان از روزگار بهار عربی می‌شد.
**چرا نتانیاهو تعمداً از مدل لیبی یاد می‌کند؟**
مدل توافق لیبی در دو دهه گذشته به مشهور کردن روند خلع سلاح و حمله نظامی در منطقه تبدیل شده است. به نظر می‌رسد نتانیاهو، با انگیزه‌های واضح، تلاش کرده است تا با به زبان آوردن مدل لیبی، فضای مذاکرات را از هر نوع امکان توافق بیش از پیش خالی کند. این کار نشان‌دهنده راهبردی است که توافق بین ایران و آمریکا در زمینه هسته‌ای برای تل آویف مطلوب نیست.