به گزارش ایکنا، استاد قاسم محمدی، عضو هیئت علمی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، در ششمین پیشنشست همایش بینالمللی «حقوق ملت و آزادیهای مشروع در منظومه فکری حضرت آیتالله العظمی خامنهای (مدظلهالعالی)»، که با موضوع «محدودیتهای مشروع بر آزادیهای فردی؛ توازن میان حقوق ملت و نظم عمومی در منظومه فکری معظم له» در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد، با تمرکز بر مفهوم حق و مسئله حق ملت، گفت: تاریخ ایران بیشتر به دوران پادشاهیها مرتبط است. هر چند چند دوره محدودی مانند خلافت راشدین وجود داشتهاند، اما حاکمیت پادشاهی و سلطنت در بسیاری از دورانها رایج بوده است.
وی تاکید کرد که با رسیدن به دوره مشروطه، مطالبات مردم برای دیوان مظالم، به معنای یک مرکز عدالت عمومی، برقرار شد. با پیشرفت فرایند اجتماعی، مردم متوجه شدند که وجود یک مجلس به جای دیوان مظالم میتواند ابزار بهتری برای دفاع از حقوق باشد. به همین ترتیب، قانون مشروطه در سال 1284 به تصویب رسید، که فقط تبیین تأسیس مجلس شورای ملی و سنا را شامل میشود.
درباره دورانهای بعدی تاریخ، محمدی اضافه کرد: در دورانهای بعد، با مطالعه قانون مشروطه، مشاهده میشود که حقوق ملت تا حدودی مورد توجه قرار گرفت، اما این حقوق محدود و در سطوح پایینتر دیده میشد. در این قانون، بعد از تعریف برخی از حقوق ملت، حقوق سلطنت مطرح میشود و سلطنت به عنوان ودیعه الهی توصیف میشود.
محمدی تاکید کرد که تغییر جوهری بین قانون مشروطه و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران وجود دارد. قانون مشروطه، با وجود نقش تاریخی خوبی، نمیتواند به عنوان متن متعالی در برابر قانون اساسی جمهوری اسلامی دیده شود. او اشاره کرد که قانون اساسی جمهوری اسلامی، با تدوین و تصویب در سالهای 58 و 68، و با رفراندومهای ماهوری، بر اساس حق تعیین سرنوشت و اراده ملت شکل گرفته است.
او همچنین به تغییر نگرش از حاکمیت در این قانون اشاره کرد. او گفت: در قانون اساسی، مردم در مسائل حکمرانی نقشآفرینی میکنند، در حالی که در قانون مشروطه، حاکمیت به نام پادشاهی انجام میشد. براساس این نگرش، حقوق ملت در قانون اساسی، با توجه به اراده و خواست مردم، تعریف شدهاند.
درباره تعریف حق، محمدی گفت: در نگاه به مفهوم حق، مسئله ای پیچیدهای وجود دارد. برخی از نظریهها بر این باورند که حق همواره با درستی و راستی همراه است، در حالی که برخی دیگر معتقدند که حق فارغ از درستی و راستی است. او تاکید کرد که در نگاه بر پروندههای قضایی، دو مرحله شکلی و ماهوی وجود دارد. ابتدا پرونده از نظر ظاهری بررسی میشود و سپس به مرحله ماهوی و تعیین حق یکی از طرفین رسیده میشود.
در پایان، محمدی در مورد فردیت و انتخاب در حقوق افراد صحبت کرد. او گفت: فردیت و انتخاب در قانون اساسی مهم هستند. هنگامی که بر حقوق فردی تاکید میشود، حق افراد به عنوان موجودهای مستقل مورد توجه قرار میگیرد. او اضافه کرد که در قانون اساسی جمهوری اسلامی، فرایندی به سمت تقویت فردیتها و حقوق ملت برقرار شده است.